FLASH NEWS
Western Balkans/ Recognition of diplomas still a challenge
2024-09-11 18:06:03 / BOTA
ALFA PRESS
The six countries of the Western Balkans are trying to create a common regional market to attract foreign investment, but mutual recognition of higher education degrees still remains a challenge.
The University of Belgrade is often the preferred choice for students from the Balkans. For Damjan Balkoski, a 29-year-old PhD student in architecture from North Macedonia, the decisive factors for choosing this university for his studies were the international cooperation and the recognition of the university, as well as the fact that in 2017, when he enrolled, in his country, in North Macedonia, there were no accredited doctoral studies in architecture.
"Decisive for me was the collaboration with world faculties of architecture. After completing the studies, it is possible to cooperate with all higher scientific and educational institutions, not only in the region, but also in Europe and beyond." - says Balkoski.
After completing his studies in Belgrade, he expects to quickly complete the procedure for the recognition of his academic qualifications in his country. During his studies he did not encounter any bureaucratic problems and he hopes that the agreement signed for the recognition of diplomas and the recognition of professional qualifications of architects within the Berlin process, which ensures employment in architecture and construction throughout the Western Balkan region, will further facilitate the administrative process.
In the whirlwind of bureaucratic processes
The six countries in the Western Balkans are trying to create a common regional market, where sharing knowledge and skills across borders is one of the biggest challenges. Under the Berlin Process initiative the leaders of the six countries promised that higher education qualifications would be recognized without delay, reducing waiting times and costs.
A total of three agreements have been signed. Two of them, which constitute the Mutual Recognition of Higher Education Qualifications and Professional Qualifications for Doctors of Medicine, Dentists and Architects, have been ratified by all Western Balkan countries, while the third agreement for additional qualifications consisting of Nurses, Veterinarians, Pharmacists and Midwives has only been ratified by the Parliament of Montenegro.
Recognition of diplomas in the whirlwind of bureaucratic processes Photo: Pond5 Images/imago images
But despite the agreements signed and ratified by all countries, effective implementation has been stuck in the whirlwind of bureaucratic processes. The relevant Ministries of Education, despite insistence, were not ready to respond.
Marrëveshja e nënshkruar nga vendet e Ballkanit në kuadër të procesit të Berlinit për Sistemin e Arsimit të Lartë përcakton rregulla dhe procedura të përbashkëta për njohjen e kualifikimeve, bazuar në Konventën e Lisbonës për Njohjen, Procesin e Bolonjës dhe rregullat përkatëse të BE-së. Ajo gjithashtu thekson se procesi i njohjes së diplomës nuk duhet të zgjasë më shumë se 14 ditë dhe heq tarifat ekzistuese të aplikimit.
Premtime në letër dhe mbivendosje
Sipas Këshillit të Bashkëpunimit Rajonal, marrëveshja vlen për universitetet publike dhe gradualisht parashikohet të shtrihet edhe për universitetet private, ndërsa të gjitha vendet përfitojnë nga njohja e rregulluar e gradave të Doktorit të Filozofisë (PhD).
Marrëveshja është ratifikuar nga parlamentet e të gjitha vendet, por zbatimi i saj ende mungon, duke dekurajuar kështu shpërndarjen e lirë të njohurive midis dy grupeve kryesore: profesorëve akademikë dhe studentëve.
Despina Tumanoska, nga Instituti për Kërkime Ekonomike dhe Politike në Maqedoninë e Veriut, “Finance Think”, thotë se arsyeja kryesore që krijon “ngërçe” në këtë proces është fakti që marrëveshjet e nënshkruara mbivendosen me rregulloret ekzistuese vendore dhe marrëveshjet bilaterale të nënshkruara tashmë.
“Harmonizimi i tyre si dhe përafrimi me rregulloret e BE-së është i nevojshëm: njohja e ndërsjellë e diplomave dhe kualifikimeve duhet të harmonizohet me sistemin ekzistues të njohjes dhe të ketë trajtim të barabartë në procedurën e njohjes, pavarësisht nga vendi ku janë marrë kualifikimet”, thotë Tumanoska.
Ndikim negativ për studentët e ardhshëm
Ky është një faktor që ka një ndikim negativ për studentët e ardhshëm që duan të fillojnë studimet e tyre universitare në çdo vend rajonal. Më të prekurit janë Shqipëria dhe Mali i Zi. Sipas të dhënave të Ministrisë së Brendshme në Shqipëri në vitin 2023 janë lëshuar vetëm tetëmbëdhjetë viza studimore për shtetas nga Kosova, gjashtë për ata nga Maqedonia e Veriut dhe një për Malin e Zi. Nga universitetet në Mal të Zi nuk erdhi asnjë përgjigje.
Besa Kadriu, profesoreshë në Shkup, në Maqedoninë e Veriut, hedh dritë mbi pengesat burokratike brenda Ministrive të Arsimit dhe të Shkencës në të gjithë rajonin.
“Procedurat labirintike për njohjen e ndërsjellë vazhdojnë,” vëren ajo, duke përmendur periudhat e gjata të pritjes për dokumentacionin zyrtar, veçanërisht brenda Ministrive të Arsimit dhe Shkencës.
Ministritë përkatëse të Arsimit në Shqipëri, në Maqedoninë e Veriut dhe Mal të Zi nuk dhanë përgjigje për çështjet e sipërpërmendura megjithë insistimin.
Siç u vu re nga universiteti më i madh dhe më i vjetër në Maqedoninë e Veriut, Universiteti i Shën Kirilit dhe Metodit, procedura e njohjes është hallka ku procesi ngadalësohet më shumë.
“Procesi i njohjes së diplomave për përfundimin e niveleve arsimore të mëparshme në Ministrinë e Arsimit dhe Shkencës është i gjatë dhe në disa raste studentët nuk mund të regjistrohen brenda periudhës së përcaktuar dhe kështu vazhdojnë procedurën para autoriteteve të Ministrisë së Brendshme për të marrë vizë” – thotë Kadriu.
Nevojitet më shumë koordinim
Këshilli i Bashkëpunimit Rajonal, një institucion i krijuar nga Komisioni Evropian me fokusin për të ndihmuar vendet e Ballkanit Perëndimor të ecin më shpejt drejt një tregu të përbashkët rajonal në raportin e tij të zbatimit të vitit 2022 thotë se “nevojiten më shumë para dhe njerëz të kualifikuar për të përmirësuar nivelin e koordinimit ndërinstitucional dhe brendainstitucional të ministrive dhe të agjencive përgjegjëse”.
Romina Radonciq, profesoreshë që jep mësim në Shqipëri dhe Bosnje dhe Hercegovinë, thotë se ka qenë e vështirë të konvertohet diploma e saj pasi grada e Profesorit të Asociuar nuk i njihet si gradë profesionale në Shqipëri dhe Maqedoninë e Veriut. Gjithashtu për të është e pamundur të japë mësim në Kosovë, sepse dy vendet nuk i njohin diplomat e njëri-tjetrit.
“Për mua është shumë e vështirë të punoj në një mjedis që ma bën pothuajse të pamundur të ushtroj të drejtën time për të dhënë mësim, për të cilën kam investuar me plot mund për vite të tëra.”, thotë Radonshiq.
Të punosh në rajon; një skenar (i pamundur)
Ndërsa marrëveshjet që lehtësojnë lëvizjen e lirë të profesionistëve, mungojnë në përpjekjet për zbatim, emigrimi vazhdon për shkak të rritjes së ngadaltë të pagave dhe mundësive të kufizuara të punës.
Marrëveshja më e fundit që nuk është ratifikuar nga të gjitha vendet, përveç Malit të Zi, përfshin profesionet e infermierëve, veterinerëve, mamive dhe farmacistëve, që do të kërkojnë të ndjekin të njëjtin profesion në vendet e Ballkanit Perëndimor, me kualifikimet e tyre të njohura pas ndjekjes së studimeve dhe trajnimit që do të zgjasë 3 deri në 5 vjet.
Trajnimi i infermierëve përgjegjës për kujdesin e përgjithshëm do të përfshijë gjithsej të paktën 3 vjet studimi. Ndërkohë, trajnimi i veterinerëve përfshin gjithsej të paktën 5 vjet studim të plotë teorik dhe praktik, i cili gjithashtu mund të shprehet në kredite ekuivalente evropiane (ECTS).
Trajnimi i mamive duhet të përfshijë gjithsej të paktën një trajnim specifik me kohë të plotë si mami që përfshin të paktën tre vjet studim teorik dhe praktik me kohë të plotë si mami me kohëzgjatje prej 18 muajsh.
Ndërkohë edhe pse marrëveshja e parë për të diplomuarit në Mjekësi, Stomatologji dhe Arkitekturë, është ratifikuar nga të gjitha vendet, Ministritë e Brendshme në Shqipëri dhe në Maqedoninë e Veriut nuk kanë regjistruar asnjë kërkesë për leje për këto profesione, ndërsa institucionet në Mal të Zi nuk iu përgjigjën kërkesës për të dhëna.
The initiative to create a free labor market for professionals has not yet produced concrete results, partly because the average salary in each country is about the same. According to a report by RCC, the economies of the Western Balkans are not very diversified and therefore require more unskilled workers.
The ongoing labor shortage in the region underscores the need for concerted efforts to reform policies and build institutions. While the Western Balkans strive for unity to attract foreign investment and drive economic growth, the journey towards a truly integrated regional market is still lacking.
Authors: Geri Kolgega / Afrodita Ramos / Rialda Muselovic - This material was prepared in the framework of the project "Transmitters of Peace: Empowering young journalists as peace reporters" organized by RYCO in cooperation with DW.
Happening now...
Sali Berisha pa Lulzim Bashën është i njëjti si në vitet 97-98!
nga Bato Kosova
ideas
O Sali, O hero, Edi Rama loves you...
Nga Martin Leka
Civil disobedience of DP, towards Sali Berisha
Nga Mero Baze
top
Alfa recipes
TRENDING 
services
- POLICE129
- STREET POLICE126
- AMBULANCE112
- FIREFIGHTER128