FLASH NEWS
Albania and the Property Crisis/ A Challenge for the Individual and Economic Freedom
2024-09-08 23:03:36 / IDE
NGA DORIANA MUSAJ
Albania, the country with a troubled history and with a slow economic development in relation to the Mediterranean region, has been facing for several decades a challenge that fundamentally affects every individual and his right to fully dispose of and enjoy his property. Jurists define the right of ownership in two senses: as the owner's power over the thing and, as the owner's relationship with the thing. Albanian legislation defines, "Ownership is the right to freely enjoy and dispose of things, within the limits set by law", (Article 149 of the Civil Code).
In the span of a century, Albania has passed from feudalism to communism and then, from communism to the capitalist governing system, changing not only the political-economic axis but also the philosophical and social one. The first attempts to strengthen private capital, in a capitalist philosophy, in the last century, we see in the first governments of the 20s and 30s. The communist philosophy that led the country from 46 to 90 did not respect the right to private property. On the contrary. With the principle, "the state keeps the cow, and distributes the milk equally to everyone", the government of the time confiscated and expropriated without compensation, private property after "distributing their production" according to a logic of false equality. The model of government, under the communist ideology, deprived the individual of the freedom to enjoy, possess and dispose of his property. The individual was not recognized with this right, even though Albania was a signatory of the Charter of Human Rights in December 1955, the same day as Austria.
Without private property, the initiative of the individual was replaced by "volunteers", and with the lands that were seized from the owners, they opened generations that have disappeared today, or built factories and plants that are now in ruins. And while the fall of the communist regime in 1990, opened the way for the democratization of the state and for the de facto* recognition of some basic rights such as freedom of speech or the press, the universal human right to property, it remained an unresolved issue and confused.
Law 7501 and the Illusion of Property for All
Me rënien e komunizmit, Shqipëria u përball me një valë kërkesash për rikthimin e pronave të konfiskuara nga regjimi i Enver Hoxhës, por në vend që të adresonte këtë të drejtë universale të njeriut për të poseduar, disponuar dhe gëzuarpronën e tij, shteti shqiptar miratoi Ligjin 7501, me të cilin, nisi që “të heqë vetullat, por nxorri sytë”. Ky ligj, i cili në thelb përçmonte idenë e pronës private, krijoi një iluzion të rremë me moton “pronë për të gjithë”. Në realitet u bë shkaku i problemit të varfërisë në zonat rurale dhe mungesës së zhvillimit të venditnë tërësi. Shteti “harroi” që jo e gjithë toka ishte e tij dhe copëtoi pronën private të konfiskuar pa të drejtë nga regjimi komunist,me një të rënë lapsit, duke e shpërndarë “për frymë”- kupto për individ. U krijuan kështu mini-parcela 2-3 dynym sipërfaqe tokëbujqësore, që nuk i shërbejnë as zhvillimit ekonomik të familjes në fshat dhe as të drejtës së pronësisë, as atëherë dhe as sot.
Në vend që t'u rikthehej pronarëve legjitime pasuria e tyre e konfiskuar dhe shpronësuar pa shpërblim, shteti shkeli për herëtë dytë, të drejtën themelore të individit për të poseduar, disponuar dhe gëzuar, ç’ka ishte e tij, ç’ka ishte e trashëguar. Pronarët i futi nëpër kalvare burokracish, ku herë agjencitë e ndërtuara ad hoc, - kujto ATP, AKKP, ALUIZNI, KADASTRA, herë vetë qeveritë me vendimet apo ligjet e njëpasnjëshme, e ngadalësuan procesin duke kontribuar në rritjen e konflikteve tëçdo lloj natyre: sociale, ekonomike, juridike, familjare e deri penale, që gjeneron ky problem, ende sot i pazgjidhur.
Një Shtet që Pengon Zhvillimin e Individit
Në vendet ku liria ekonomike respektohet, prona private është një element kyç për zhvillimin dhe mirëqenien e individit dhe për pasojë të vendit në tërësi. Prona private i jep individit potencialin për të marrë iniciativa, për të ndërtuar një jetë më të mirë për veten dhe familjen e tij. Për të krijuar pasuri dhe për të kontribuar për pasojë, edhe në zhvillimin e qëndrueshëm ekonomik të vendit. Në Shqipëri, mungesa e qartësisë juridike dhe konfliktet mbi titujt e pronësisë, kanë penguar individët nëtërësi, të blejnë, shesin dhe shkëmbejnë prona lirisht. Mjedisi ku prona private nuk është e sigurtë, pengon zhvillimin e sektorëve kyç të ekonomisë, duke demoralizuar inicitivën individuale apo të familjes, por edhe duke ndikuar negativisht, në investimet e huaja.
Emigracioni masiv i nisur në 1990-ën, i cili ende vijon, ka pasur ndikim të thellë në strukturën sociale dhe ekonomike të Shqipërisë. Individët që janë larguar, shpesh të edukuar dhe me potencial për të kontribuar në zhvillimin e vendit, përveç se kanëlanë vendin bosh në shoqëri, bashkë me të, kanë lënë në mëshirëtë fatit, pronën.
Urbanizimi i paorganizuar, ka shtuar më tej konfliktet mbi pronësinë, si në qytet ashtu edhe në periferitë dikur rurale të tij,dhe ka bërë që vendbanimet të zhvillohen në mënyrë të paqëndrueshme. Ky mjedis i paqëndrueshëm, ku individi është i pafuqishëm të ndërtojë një jetë të sigurtë, me kapital që ështëose i panjohur nga shteti, ose i pamundur të zhvillohet, ose i zënë nga një ndërtim i dikujt tjetri, ose me tokë bujqësorë që rri e papunuar por për të cilën nuk i janë njohur të drejtat për ta zhvilluar, kontribuon në mënyrë direkte në emigracion.
Nevoja për Rishikim të Politikave të Pronësisë
Zgjidhja e krizës së pronësisë në Shqipëri është domosdoshmëri,për të rikthyer fuqinë dhe lirinë tek individi. Pa sistem të qartë dhe të drejtë të pronësisë, Shqipëria do të vazhdojë të mbetet vend me zhvillim të ngadaltë, ku individët do të vijojnë të jenëtë penguar të realizojnë potencialin e tyre të plotë brenda vendit.Pa pronën, sipërmarrjet dhe bizneset private do të vijojnë të jenëme rrezik të lartë dhe pa siguri juridike. Prona do të vijojë tëtrajtohet si instrument kontrolli nga interesat politike. Si e tillëdo të vijojë të jetë një nga çështjet më të diskutuara në shoqëri dhe thembra e Akilit të saj.
Shteti shqiptar, si strukturë organizative e shoqërisë, duhet të marrë masa të menjëhershme për të reformuar sistemin e pronësisë, duke siguruar që të gjitha pronat të kenë tituj pronësie të qartë dhe të pakontestueshëm. Trajtimi si prioritet, i pronave të konfiskuara dhe shpronësuara pa kompesim nga regjimi komunist, si edhe respektimi i të drejtës së pronës private, janë hapa të domosdoshëm për të ndërtuar një mjedis ekonomik të qëndrueshëm. Kur individët kanë të drejtën e sigurtë, për të disponuar dhe zhvilluar pronën e tyre, ata kanë motivimin dhe mundësinë për të investuar në të, për të ardhmen e tyre dhe të familjeve të tyre. Ky investim në pronë krijon pasuri, gjeneron vende pune dhe kontribuon më tej edhe në rritjen e mirëqeniessë shoqërisë.
Pronën kush e zotëron, e gëzon!
E ardhmja e Shqipërisë varet nga aftësia e politikëbërësve për të garantuar të drejtën e pronësisë për qytetarët e saj. Shqiptarët në tërësi, dëshirojnë të ndërtojnë në Shqipëri të ardhme të qëndrueshme dhe të begatë për veten dhe familjet e tyre, dhe kjo për shtetin si tërësi, dhe qeverinë në veçanti do të thotë së pari t’i japë zgjidhje konflikteve të pronësisë të shkaktura nga vetë shteti, dhe të garantojë të drejtën, e cila vijon të jetë e mohuar. Kjo nuk është më vetëm një çështje ligjore, por një imperativ moral dhe ekonomik që implikon të ardhmen e vendit.
The time for action is now! Only then, when property rights are respected and economic freedom is guaranteed for all, can a fair and clear economic system be created, which guarantees investment and promotes sustainable development. Only then, individuals will have the freedom to invest in their properties and will therefore be able to contribute to the economic development of the country. Only then can the country truly reach its highest potential, and join the ranks of developed nations.
Ultimately, it is only the freedom and power of the individual that can build a more prosperous country. Any other offer is just an empty spoon with which we have been fed until today.
* De juro, Albania is a member of the United Nations and a signatory of the Universal Charter of Human Rights since December 14, 1955.
Happening now...
Sali Berisha pa Lulzim Bashën është i njëjti si në vitet 97-98!
nga Bato Kosova
ideas
Alter ego of the leaders of Albania: Bandit
Nga Shaban Murati
Sikur Berisha të mos kishte ‘Mizën nën Kësulë’
Nga Namir Lapardhaja
Is Edi Rama guilty if he kills 4 protesters on the Boulevard?
Nga Kreshnik Spahiu
top
Alfa recipes
TRENDING 
services
- POLICE129
- STREET POLICE126
- AMBULANCE112
- FIREFIGHTER128