FLASH NEWS
Great mysteries of nature
2022-11-10 19:24:28 / MISTERE&KURIOZITETE
The engine of evolution
From the curious spots of butterflies, to rainbow-colored lizards, to adaptations that allow squirrels and even snakes to "fly," physical innovations in the natural world can be mind-boggling to the young mind. Natural selection is accepted by scientists as the main engine behind the diversity of organisms and their complex traits. But is evolution through natural selection the only explanation for complex organisms?
"I think one of the biggest mysteries in biology right now is whether natural selection is the only process capable of generating the complexity of organisms," says Masimo Piliuci, of the Department of Ecology and Evolution at Sotney Brook University in New York. or whether there are other properties of matter that also play a role. I say the latter will turn out to be true."
Flexible genes
Some scientists propose additions to the list of evolutionary forces. "Over the past two decades, scientists have begun to suspect that there are other features of complex systems (such as living organisms) that might help, along with natural selection, to explain how things like eyes, flagellate bacteria , the wings and the shell of the turtle evolve", says Piuliuci.
NJë ide është që organizmat janë të pajisur me fleksibilitetin për të ndryshuar tiparet e trye fizik dhe tiparet e tjerë gjatë zhvillimit, me qllim që të përshtaten me ndryshimet e mjedisit, një fenomen që quhet plasticitet fenotipik.
Ndryshimi zakonisht nuk shfaqet në gjene. Për shembull, tek bletët, si punëtoret astu edhe rojet kanë të njëjtin gjenom, por gjene të ndryshëm që aktivizohen për t'u dhënë atyre sjellje të ndryshme si dhe shfaqje të ndryshme. Faktorët mjedisorë, si temperatura dhe dieta embrionike, nxiin aktivitetin gjenetik që përfundon duke përcaktuar që një bletë do të jetë punëtore dhe një tjetër rojë.
Nëse është dobiprurës, ky lloj fleksibiliteti mund të përcillet tek trashëgimtarët dhe kështu munë të sjellë evolucionin e tipareve të reja në një specie. "Ky plasticitet shtë i trashëgueshëm, dhe përzgjedhja natyrore mund të favorizojë lloje të ndryshëm plasticiteti, në varësi të gamës së kushteve mjedisore që ndeshin organizmat", thotë Piliuci.
Bërë për të urdhëruar
Vetëorganizimi është një tjetër forcë evolucionare që disa ekspertë thonë se përcakton tiparet kompleksë të sjelljes n materien e gjallë dhe jo të gjallë, dhe këta tipare përcillen tek pasardhsit përmes brezave.
"Një shembull klasik jashtë biologjisë janë uraganët: Këta nuk janë aspak lëvizje të zakonshme të ajrit, por struktura atmosferike menjë organizim të lartë që shkaktohn spontanisht nëse ekzistojnë kushtet e duhura mjdisore", thotë Piliuci. "Ka gjithnjë e më shumë prova se organzimat e gjallë gjenerojnë një pjesë të kompleksitetit të tyre gjatë zhvillimit në nëj mënyrë analoge".
Një ilustrim biologjik i vetëorganizimit është palosja e proteinave. Një varg i gjatë aminoacidesh përkulet, përdridhet dhe paloet në një proteinë tredimensionale, forma e të cilës përcakton funksionin e proteinës. Një proteinë e përbërë nga vetëm 100 aminoacide mund të marrë një numër të pafundëm (miliarda e miliarda) formash. Ndërkohë që në natyrë ky ndryshim formash ndodh brenda disa sekondave apo minutave, sot për sot edhe kompjuterët më të shpejtë nuk e kanë aftësinë të realizojnë një gjë të tillë. Mekanizmi që shkakton formën përfundimtare mund të jetë një sinjal kimik, përshembull.
Risi në natyrë
Edhe mjedisi mund të shkaktojë ndryshime në aparencën apo fenotipin e kafshëve, një fenomen kyq ë intrigon shumë biologë. Për shembull, Sean Carroll, një biolog molekular në Universitetin e Uiskonsinit ka zbuluar se fluturat në Afrikën Lindore kanë ngjyra të ndryshme, në varësi të kohës kur celin vezë. Ato që e bëjnë gjatë stinës së lagësht dalin me ngjyra të celëta, ndërsa të tjerat kanë ngjyra më të errëta.
Biologjia ka një arsyetim shumë të mirë se si kafshët zhvillohen nga një vezë e fertilizuar në një organizëm të formuar plotësisht. "Ne vetëm nuk kuptojmë se si ... mjedisi dhe gjurmët gjenetike ndërveprojnë gajtë zhvillimit", thotë Teunis Piersma i Qendrës për Studime Ekologjike dhe Evolucionare në Universitetin e Groningenit në Holandë.
Studimi i zogjve të bregut të quajtur nyja të kuqe nga Piersma ka zbuluar se zogjtë mund të përshtasin fenotipet në varësi të rrugëve të migrimit. Kur kapen dhe vendosen në vende me temperatura më të ulëta, këta zogj humbasin muskuj dhe organet tkurren për të reduktuar humbjen e nxehtësisë. Zogjtë ua kalojnë pasardhësve aftësinë për të bërë këto ndryshime.
Kështu që, ka nisur tashmë të qartësohet misteri se si specie të ndryshme me një shumëlojshmëri tipareshe vluojnë. Kjo fushë, që më parë mbshtetej vetëm tek të dhënat e të kaluarës mori një shtytje të madhe me zhvillimin e teknikave gjenetike dhe integrimin e sektorëve të ndryshëm të shkencës, që lidhin gjenetikën, biologjinë, ekologjinë dhe shkencat kompjuterike.
While scientists are shedding light on the natural mechanisms that work to shape species, many questions in the field remain on the lab bench. And the original question examined by Charles Darwin - what is the mechanism that causes new species to evolve - has not yet been fully explained. And another important question emerges: How important are random events, versus natural selection, in shaping organisms? / Jeanna Bryner
Happening now...
83 mandates are not immunity for Rama's friends
Nga Gentian Gaba
ideas
Teatri që fsheh prapaskenën
Nga Patrik Sadikaj
Berisha's red line and the black line of democracy in the DP
Besmir Semanaj
top
Alfa recipes
TRENDING 
services
- POLICE129
- STREET POLICE126
- AMBULANCE112
- FIREFIGHTER128