Lajme flash
Krishtlindjet, traditat dhe shtetet që i festojnë më shumë/ Njihuni me disa detaje pikante
24 Dhjetor 2023, 19:04 / JETË
Festa e Krishtlindjes na kujton me traditën e saj të krishterë, që Perëndia iu është drejtuar njerëzve me anë të Jezusit në një menyrë krejt të veçantë. Gjatë periudhës së Krishtlindjeve të krishterët festojnë lindjen e Jezusit, kohë nga e cila fillon numërimi i viteve.
Jezusi është për të krishterët dhurata më e madhe e Perëndisë për botën. Prandaj edhe dhuratat janë një pjesë e rëndësishme e kësaj feste. Ata njerëz, që nuk janë më aq të vetëdijshëm për rrënjët e krishtera të Krishtlindjes apo për të cilët kjo festë nuk ka aq shumë rëndësi, e shohin shpesh festën e Krishtlindjes si një festë të dashurisë, të familjes dhe të paqes. Por edhe këtu pasqyrohen rrënjët e krishtera: Perëndia na fal ne me anë të Jezusit dashurinë dhe paqen e Tij.
Pema e Krishtlindjeve është konsideruar si një kristianizim i traditës pagane dhe një ritual që shoqëron solsticin dimëror, që përfshin përdorimin e gjetheve të gjelbra dhe përshtatjen e pemës pagane. Në anglisht, fjala “Pema e Krishtlindjes” është shënuar fillimisht në vitin 1835 dhe vjen nga gjermanishtja.
Pema e Krishtlindjeve mendohet se ka nisur të përdoret së pari në Gjermani në shekullin 18-të. Ambjenti jashtë shtëpisë mund të jetë i dekoruar me drita apo figura të tjera Krishtlindjesh. Zbukurime të tjera tradicionale përfshijnë zilet, qirinjtë, kurorat dhe engjëjt. Qirinjtë në dritare vendosen për të treguar faktin se kristianët besojnë, që Jezu Krishti është drita e fundit në botë.
Shkëmbimi i dhuratave është një nga aspektet më tërheqëse të Krishtlindjeve.
Shtëpia e Babagjyshit të Krishtlindjeve ndodhet në Rovaniemi, në Lapland, por në Turku, kryeqyteti antik finlandez, përurohet Krishtlindja, me Deklaratën e Paqes së Krishtlindjes – kjo traditë daton në Mesjetë dhe respektohet ende sot. Të gjithë finlandezët e ndjekin në televizor dhe vetëm në atë moment, fillojnë me të vërtetë Krishtlindjet. Ndërkohë Joulipukki (Babagjyshi i Krishtlindjeve) shkon personalisht në festime, duke parakaluar në rrugët e ndriçuara të Helsinkit.
Në Finlandë, festimet për Krishtlindje janë shumë të famshme.
Si festohen Krishtlindjet në disa vende të ndryshme të botës
Në Austri
Në Austri, traditat e festimeve të Krishtlindjes fillojnë qysh më 5 dhjetor me “çorapet” e mbushura me ëmbëlsira dhe karamele. Por, sipas zonave dhe provincave, ekzistojnë shumë tradita, të cilat duhen respektuar dhe rituale që duhen ndjekur.
Për shembull, në Korintia, të gjithë së bashku përgatisin “Kletzenbrot” ( një lloj buke me dardha të thata) dhe sallam me lakër turshi (ushqim tipik austriak për të festuar Krishtlindjet). Në Salzburg, gatuhet “Bachlkoch”, një përzierje e qumështit me miellin, ndërsa më pas ndihet kudo rënia e një kambane magjike, e cila sinjalizon ardhjen e Krishtlindjeve.
Gjermania
Festimet e Ditës së Shën Nikollës gjithashtu fillojnë në Gjermani më 6 dhjetor. Fëmijët rregullojnë dhomat e tyre, pastrojnë lodrat e tyre dhe këpucët dhe çizmet lëmohen dhe vendosen jashtë pranë derës. Të nesërmen në mëngjes, çizmet mbushen me ëmbëlsira, arra dhe dhurata të vogla nëse fëmijët kanë qenë të mirë.
Nëse ata kanë qenë të keq, shërbëtori i Shën Nikollës Knecht Ruprecht do t’u lërë degëza! Në Gjermani në prag të Krishtlindjes hahet një vakt, i cili nuk do të përmbajë mish dhe fëmijët do të hapin gjithashtu dhuratat e tyre kryesore të Krishtlindjeve më 24 dhjetor.
Në Poloni
Përgatitja e një darke speciale për vigjilje, është një traditë polake. Njerëzit atje gatuajnë dhe u shërbejnë miqve dhe të afërmve, plot dymbëdhjetë pjata të ndryshme (si 12 dishepujt). Menyja, zakonisht, përmban supë me panxhar, ravioli, kërpudha, makarona me mbushje, si dhe pjata me bazë peshkun dhe krapin. Për të mos u harruar, është edhe një pjatë e madhe e mbushur me “wafer” (ëmbëlsirat tradicionale të meshës): personat e pranishëm në tavolinë, hanë secili nga një prej tyre në nder të lindjes së Jezusit. Në Poloni, pema e Krishtlindjeve bëhet pikërisht mbrëmjen e 24 dhjetorit.
Spanja
Krishtlindjet nisin më 8 dhjetor në Spanjë me festën e ngjizjes së papërlyer. Në Katalonjë, më 8 dhjetor, ka një festë të veçantë që quhet rrahja e trungut të Krishtlindjes. Çdo natë deri më 24 dhjetor, fëmijët ‘ushqejnë’ trungun e gëzuar me fruta të thata dhe arra. Ata gjithashtu mbulojnë trungun – i quajtur Tió de Nadal – me një batanije që të qëndrojë i ngrohtë. Më pas në natën e Krishtlindjes trungu i vogël nxirret jashtë dhe rrihet me shkopinj nga fëmijët ndërsa ata këndojnë një këngë tradicionale. Pas kësaj, fëmijët shikojnë nën batanije për të gjetur se Tió de Nadal ka ‘djedhur’ shumë ëmbëlsira! Ashtu si në Poloni, vakti kryesor i Krishtlindjes hahet në prag të Krishtlindjes, i quajtur la Nochebuena.
Një tjetër traditë ndodh më 22 dhjetor. Ekziston një short i madh i quajtur El Gordo, i cili transmetohet në televizion dhe radio, ku shumë njerëz fitojnë para. Më 28 dhjetor, Spanja ka ekuivalentin e Ditës së Gënjeprillit, të quajtur Dita e të Pafajshmëve të Shenjtë, kur njerëzit bëjnë shaka me njëri-tjetrin. Fëmijëve mund tu jepen disa dhurata në ditën e Krishtlindjes, por tradicionalisht ato hapen më 6 janar. Kjo quhet Epifania, kur Tre Mbretërit thuhet se e kanë vizituar foshnjën Jezus dhe i kanë dhënë dhuratat e tyre.
Finlanda
Përsëri, nata e Krishtlindjeve është një festë e madhe në Finlandë, ndërsa dita e Krishtlindjeve është më e qetë dhe e kaluar duke u çlodhur në shtëpi me familjen. Në një qytet të quajtur Turku, ndodh një ceremoni e veçantë, të cilën shumë njerëz e shikojnë në televizor ose e dëgjojnë në radio. Në ceremoni shpallet fillimi i periudhës së paqes së Krishtlindjes, e cila zgjat nga mesdita e natës së Krishtlindjes për 20 ditë.
Ekziston një traditë për të fshehur bajamet në qull dhe kush i gjen do të ketë një vit me fat përpara. Ata gjithashtu mund të vizitojnë një sauna për tu çlodhur gjatë ditës, para festimeve të mëdha në mbrëmje. Babai i Krishtlindjes njihet si Joulupukki, që do të thotë “dhi e Krishtlindjeve”. Për shkak të kësaj, njerëzit vishen me maska dhie për të ofruar dhurata.
Suedia
Në Suedi, ka një festë të veçantë në Ditën e Shën Lucia, që është 13 dhjetori. Nuk është plotësisht e qartë se nga erdhi tradita e Shën Luçisë, pasi ka disa histori që mund të ishin përzier së bashku. Një histori thotë se Shën Lucia ishte një vajzë e re e krishterë që u vra në shekullin e IV për shkak të asaj që ajo besonte. Suedezët e shënojnë këtë me shumë procesione Lucia, të udhëhequra nga një vajzë me një fustan të bardhë me një kurorë qirinjsh.
Fëmijët hapin dhuratat e tyre në prag të Krishtlindjes. Një natë më parë, ata pritet të lënë një tas qull për Tomten – emrin e tyre për Babain e Krishtlindjeve – në mënyrë që ai të lërë dhurata për ta. Suedezët kanë gjithashtu vaktin e tyre kryesor në prag të Krishtlindjeve. Kjo ka tendencë të jetë një shuplakë e madhe e quajtur Julbord, të cilën njerëzit inkurajohen ta vizitojnë disa herë për të ngrënë shumë ushqime!
Norvegjia
Fëmijët norvegjezë kujdesen për dy krijesa në Krishtlindje. Së pari është një krijesë si një dhi e quajtur Julebukk, e cila është një gnome që mban dhurata. Më pas është Jul Nisse, i cili ruan kafshët e fermës dhe bën hile me fëmijët nëse nuk ia lënë qull. Ata duhet ta bëjnë këtë nëse duan t’u lihen dhurata, të cilat i hapin në prag të Krishtlindjes pas vaktit kryesor.
Norvegjia gjithashtu i jep Britanisë së Madhe një pemë të Krishtlindjes çdo vit, e cila qëndron në sheshin Trafalgar në Londër. Kjo do të thotë të falënderoj për ndihmën e Norvegjisë gjatë Luftës së Dytë Botërore.
Italia
Epifania (6 janar) shënohet në Itali kur fëmijët do të marrin një çorape ëmbëlsirash nëse kanë qenë të mira ose një çorape plot me qymyr nëse nuk kanë qenë. Këtë e sjell magjistarja italiane e Krishtlindjeve, e cila quhet La Befana. Disa thonë se ajo shoqëroi Dijetarët në rrugën e tyre për tek foshnja Jezusi në Epifaninë.
Thuhet se ajo është e moshuar, e shëmtuar dhe vesh rroba të këqija, sepse është simbol i vitit të vjetër që ka përfunduar. Pak si njerëzit në MB mund të lënë një karotë për Rudolph dhe një byrek me grirë për Babain e Krishtlindjeve në prag të Krishtlindjeve, disa familje do të lënë një gotë verë dhe pak ushqim për La Befana. Ashtu si me shumë familje në MB, dreka në ditën e Krishtlindjes është vakti më i rëndësishëm.
Islanda
Fëmijët në Islandë duhet të presin derisa të mbarojë vakti i Krishtlindjes përpara se të lejohen të hapin dhuratat e tyre. Tradicionalisht, pjata kryesore e vaktit quhet Hangikjot, e cila është një këmbë qengji i pjekur. Ata në fakt kanë 13 Krishtlindje të Babait, të quajtura Yule Lads! Thuhet se këta personazhe të djallëzuar jetojnë në male dhe vizitojnë qytetet një nga një në 13 ditët para Krishtlindjeve.
Fëmijët i lënë jashtë këpucët djemve Yule, të cilët do të lënë dhurata në to nëse kanë qenë të mira, ose patate të kalbura nëse kanë qenë të këqija. Ekziston një traditë që thotë se të gjithë duhet të marrin një veshje të re për Krishtlindje. Prisni disa rroba të reja për Krishtlindje nëse jetoni në Islandë! Nëse nuk e bëjnë, ato mund të hahen nga një mace gjigante e Krishtlindjeve, e cila i përket nënës së djemve Yule, e quajtur Grýla!
Greqia
Në shumë vende në Greqi, Pashkët festohen më shumë se Krishtlindjet. Megjithatë, Krishtlindjet janë ende të rëndësishme. Fëmijët shkojnë nga shtëpia në shtëpi në prag të Krishtlindjeve, duke luajtur muzikë dhe duke kënduar këngë në këmbim të ëmbëlsirave për të ngrënë. Para Krishtlindjeve, borziloku i freskët mbështillet rreth një kryqi prej druri, i cili përdoret për të spërkatur ujë rreth shtëpisë për të mbajtur larg goblinat e djallëzuar të quajtur Killantzaroi. Disa njerëz gjithashtu mund të mbajnë një zjarr të ndezur që ata mendojnë se do të ndalojë goblinat të shkaktojnë kaos! Dhuratat zakonisht jepen më 1 janar/living
Në Zvicër
Fëmijët zviceranë e zbukurojnë shtëpinë me dekorime të veçanta prej fijesh kashte dhe me lule të kuqe, blu dhe rozë. Por jo vetëm kaq; me rastin e Krishtlindjeve, atje përgatiten edhe biskota të veçanta të cilat vendosen në çdo dhomë pranë dritareve, për të “thirrur” Babagjyshin. Mbrëmjen e vigjiljes, për të ngrënë përdoret një supë speciale prej orizi me salsiçe dhe me qofte mishi.
Shumë i përzemërt në Zvicër është edhe festimi i Santa Luçias (më 13 dhjetor). Me këtë rast, vajza e madhe (ose mamaja, nëse shtëpia ka vetëm fëmijë meshkuj) vishet si Babagjyshi: me një mjekër të bardhë, me brez të kuq dhe një kurorë me drita të ndezura. E veshur në këtë mënyrë, “Santa Luçia”, sjell një qese të madhe të mbushur me ëmbëlsira për të gjithë familjen.
Në Meksikë
Në Meksikë, festa e Krishtlindjeve zhvillohet nëntë ditë para datës 25 dhjetor. Quhet “Las navidades” dhe festimet zhvendosen nëpër kishat kryesore të vendit. Gjatë këtyre ditëve, të cilat simbolizojnë shtatzëninë e Marias, në çdo shtëpi përgatiten dhuratat e mëdha të mbështjella me letër të kuqe. Disa prej tyre mbushen me frutat e stinës, fishekzjarrë dhe kallame sheqeri.
Në prag të përfundimit të nëntë ditëve, zhvillohet një shfaqje e shkurtër, e cila njihet si “Las posadas”. Një çift troket derë më derë me qirinj të ndezur, duke personifikuar Jozefin dhe Marian që kërkojnë një vend për të kaluar natën, ashtu siç ndodh para Lindjes së Krishtit. Në mesnatë, të gjithë së bashku këndojnë dhe hapin dhuratat me bastunë, më pas shtrihen në tokë në kërkim të frytit më të mirë.
Në Filadelfia
Në Filadelfia fëmijët presin Babagjyshin në dritare së bashku me mamin dhe babin. Ndërkohë, të rriturit tregojnë historinë e Babagjyshit me detaje magjike, më pas hahet darka tipike e vigjiljeve. Por çfarë gatuajnë banorët e këtij vendi për këtë festë?
Proshutë Krishtlindjesh (një lloj mishi i pjekur), i shoqëruar me patate, panxhar të kuq dhe sallatë. Për ëmbëlsirë konsumojnë kek të vegjël me kanellë, xhenxhefil dhe reçel kumbulle. Sapo përfundojnë së shijuari, të vegjlit flenë mbi jastëk të mëdhenjtë pranë dritareve dhe si me “magji”, në mëngjes, gjejnë pakot me dhurata poshtë pemës së Krishtlindjeve.
Krishtlindjet në Karaibe, midis bredhave tropikalë dhe këngëve pop
Në Surinam vijnë dy Babagjysha – një i bardhë, Shën Nikolla, dhe një i zi, Goedoe Pa, i cili u lë fëmijëve dhurata dhe poezi pranë këpucëve me kusht që t’i kenë lustruar në mënyrë të përsosur një natë më parë. Në Martinique, bima që i ngjan më shumë një bredhi që do të shndërrohet në një pemë të Krishtlindjes vezulluese është filao (lokal), ose Casuarina equisetifolia, e njohur gjithashtu si Pisha Australiane. Në të gjitha shtëpitë e Porto Rikos gjatë festimeve ndihet pambarimisht kënga Feliz Navidad e José Feliciano, një ndër këngët më të famshme të këngëtarit portorikan, i cili konsiderohet një hero i muzikës pop kombëtare.
Krishtlindje në Japoni, tradita e pulës së skuqur
Në tokën e “Sol Levante” (Diellit), në Japoni, më pak se 1 për qind e popullsisë është e krishterë.
Për rastësi, në ditët pranë Krishtlindjes, japonezët kanë gjithsesi rastin për të festuar: më 23 dhjetor festohet ditëlindja e Perandorit Akihito, dhe kjo është festë kombëtare. Më 24 dhjetor, është një lloj Shën Valentini – vigjilja quhet Sei Naru Yoru, që mund të thotë “natë e shenjtë” apo “nata e seksit”.
Prej rreth gjysmë shekulli, në Japoni është traditë ngrënia e pulës së skuqur në natën e vigjiljes – një gjetje marketingu e rrjetit zinxhir KFC në vitet 1970, që vijon ende sot. Si kompensim, data 25 dhjetor është një ditë pune normale.
SHBA
Amerikanët e festojnë Krishtlindjen në disa mënyra. Shumë të krishterë shkojnë në kishë një natë përpara festës ose në ditën e Krishtlindjes. Priftërinjtë flasin rreth nevojës për paqe dhe mirëkuptimit në botë. Ky është mesazhi shpirtëror i Krishtljindjes.
Shumë amerikanë të tjerë e kremtojnë atë si një festë të rëndësishme, por jo fetare. Ata vendosin drita të shumëngjyrëshe jashtë shtëpive dhe ajo që i gëzon më shumë është pema e Krishtlindjeve dhe zbukurimi i saj me drita dhe lodra të bukura. Në mbrëmjen e krishtlindjes, ose në mëngjes, familja mblidhet rreth pemës për të hapur dhuratat.
Artikull nga Alfapress.al
Po ndodh...
Amerika mund të tërhiqet nga Europa, por jo nga SPAK
Nga Gentian Gaba
ide
top
receta Alfa
TRENDING 
shërbime
- POLICIA129
- POLICIA RRUGORE126
- URGJENCA112
- ZJARRFIKESJA128