Lajme flash
“Che Guevara i Afrikës”/ Jeta dhe vdekja e Thomas Sankara, Presidenti Revolucionar i Burkina Faso
15 Shkurt 2022, 07:20 / DOSJE
Dëshmitari i mbijetuar i përshkroi të shtënat nga pushkët kallashnikov si shi që binte mbi një çati prej kallaji. Brenda pak minutash, Thomas Sankara, presidenti i ri dhe karizmatik i Burkina Fasos, vdiq.
Në pushtet për vetëm katër vjet, Sankara kishte nisur reforma të gjera që çliruan gratë, përmirësonin shkrim-leximin dhe ndihmuan mjedisin. Ai madje e kishte riemërtuar vendin, duke hequr mënjanë emrin e tij kolonial francez “Volta e Epërme” për “Burkina Faso” ose “Toka e njerëzve të drejtë”.
Por jo të gjithë ishin të kënaqur me reformat e Sankara. Disa u kërcënuan nga qëndrimi anti-imperialist i Sankara-s. Të tjerët e panë atë në rastin më të mirë të çuditshëm – dhe në rastin më të keq brutal dhe shtypës.
Megjithëse shumica e fajësojnë për vrasjen e tij në këmbët e ish-mikut të tij, Blaise Compaoré, të tjerët pyesin nëse Franca kishte një dorë të rëndë në vdekjen e tij.
Thomas Isidore Noël Sankara u rrit në një botë që ndryshon me shpejtësi. I lindur më 21 dhjetor 1949, në koloninë franceze të Voltës së Epërme, ai u rrit ndërsa fuqia e Francës zvogëlohej. Në vitin 1960, Volta e Epërme shkundi prangat e kolonializmit dhe shpalli pavarësinë e saj.
Sankara kishte gjithashtu një frymë të pavarur. Megjithëse prindërit e tij katolikë shpresonin që djali i tyre të bëhej prift, Sankara kishte ide të tjera. Për hidhërimin e prindërve të tij, Thomas Sankara u përpoq të bëhej ushtar.
Në ushtri, ai thithi ide të reja për botën. Ai lexoi për revolucionarët ndërsa jetonte në Francë dhe pa një revolucion të shpalosur në kohë reale në Madagaskar. Ai madje pa një veprim në vitin 1974 gjatë një përplasjeje kufitare me Malin fqinj, nga i cili Sankara doli si një hero. Gjatë gjithë kohës, Thomas Sankara kishte filluar të zhvillonte idetë e tij.
“Një ushtar pa arsim politik nuk është veçse një kriminel në pushtet”, mendoi ai ndërsa ishte i stacionuar në Madagaskar. Dhe pas rolit të tij në konfliktin e Malit, Sankara shkroi se ishte “thellësisht i shqetësuar” nga “lufta e padrejtë dhe e padobishme”.
E padrejtë apo jo, Thomas Sankara doli nga konflikti kufitar si një figurë publike – dhe ylli i tij u ngrit ndërsa paqëndrueshmëria politike pushtoi vendin. Në vitin 1983, 33-vjeçari u zgjodh si kryeministër i qeverisë së Presidentit Jean-Baptiste Ouédraogo, i cili kishte marrë pushtetin me një grusht shteti një vit më parë.
Sankara nuk zgjati shumë si kryeministër. Gjëra më të mëdha ishin në horizont.
Si kryeministër, Thomas Sankara përplasej shpesh me Jean-Baptiste Ouédraogo. Presidenti ishte konservator dhe “i orientuar nga perëndimi”; Sankara ishte përparimtar dhe një anti-imperialist i vendosur.
Deri në maj 1983, Ouédraogo kishte mjaftuar. Ai e shkarkoi Sankara dhe e futi në burg. Por miku dhe shoku i Sankara-s, Blaise Compaoré organizoi një grusht shteti gushti që hoqi Ouédraogo nga pushteti. Nga hiri i atij grushti, Thomas Sankara u bë presidenti i ri i Voltës së Epërme.
Qëllimi i grushtit të shtetit, u tha Sankara njerëzve të Voltës së Epërme dy muaj më vonë, ishte “të eliminonte dominimin dhe shfrytëzimin imperialist; dhe për të pastruar fshatin nga të gjitha pengesat sociale, ekonomike dhe kulturore që e mbajnë atë në një gjendje të prapambetur.” Më pas, Thomas Sankara filloi të punojë.
Gjatë katër viteve të ardhshme, Sankara vendosi një sërë reformash dramatike që e transformuan vendin – në disa raste, fjalë për fjalë. Në përvjetorin e parë të presidencës së tij, ai ndryshoi “Voltën e Epërme” në “Burkina Faso”, që përafërsisht përkthehet në “Toka e njerëzve të drejtë” në dy nga gjuhët indigjene të vendit.
Nën mbikëqyrjen e tij, 2.5 milionë fëmijë u vaksinuan kundër sëmundjeve si meningjiti dhe fruthi, shkalla e shkrim-leximit u rrit nga 13 për qind në 1983 në 73 për qind në 1987 – falë arsimit të ri falas dhe të detyrueshëm – dhe 10 milionë pemë u mbollën për të parandaluar shkretëtirëzimin.
Sankara gjithashtu ngriti gratë e Burkina Fasos, duke nxjerrë jashtë ligjit praktikat si poligamia, martesa e detyruar dhe gjymtimi i organeve gjenitale, dhe i mirëpriti gratë në role të nivelit të lartë në qeverinë e tij.
Presidenti i ri i Burkina Fasos përqafoi rendin e ri botëror që donte të ndërtonte. Sankara uli pagën e tij në 450 dollarë në muaj. Ai zëvendësoi Mercedesin qeveritar me Renault më të lirë. Presidenti madje refuzoi klimatizimin në zyrën e tij, pasi ishte një luks që pakkush mund ta përballonte.
Dhe në skenën botërore, ai ishte i fuqishëm për pavarësinë e Afrikës.
“Ne miratojmë si tonin pohimin e doktrinës sipas së cilës evropianët nuk duhet të ndërhyjnë në çështjet amerikane”, i tha Sankara para OKB-së në 1984. “Ashtu siç Monroe shpalli “Amerika për amerikanët” në 1823, ne i bëjmë jehonë kësaj sot duke thënë ” Afrika te afrikanët, “Burkina te populli i saj”.
Bashkëqytetarëve të tij, ai paralajmëroi “ai që ju ushqen, ju kontrollon” dhe bëri thirrje që Burkina Faso të jetë i vetë-mjaftueshëm.
Por jo të gjithë e admiruan presidentin e ri ambicioz. Zotërit feudalë u zemëruan që ai kishte rishpërndarë tokat e tyre. U përhapën pëshpëritje se kundërshtarët e Sankara-s u torturuan. Dhe disa përçmuan urdhrat e të huajve të Sankara-s, si për shembull që punonjësit e qeverisë veshin veshje të bëra nga pambuku lokal.
Plus, fuqitë botërore si Shtetet e Bashkuara panë me pakënaqësi ndërsa Sankara forconte lidhjet me Muammar Gaddafin të Libisë dhe Fidel Kastron e Kubës. Sankara madje kishte veshur një pistoletë me perla në ijë të tij, që i ishte dhuruar nga Kim Il Sung i Koresë së Veriut.
“[Sankara] shkon më tej se sa duhet për mendimin tim”, tha presidenti francez François Mitterrand.
Në vitin 1987, Thomas Sankara kishte bërë shumë armiq. Dhe njëri prej tyre ishte miku i tij i vjetër, Blaise Compaoré. Siç tregon Compaoré, një grup burrash besnikë ndaj tij dëgjuan se Sankara kishte planifikuar ta vriste. Pra, ata goditën të parët. Më 15 tetor 1987, ata i zunë pritë Sankara në rrugën e tij për në një mbledhje qeverie.
Një diplomat perëndimor që foli me një nga truprojat e mbijetuar të Sankara-s përshkroi vrasjen:
“Sankara ngriti duart dhe tha: ‘Më merrni. Unë jam ai që dëshironi.’ Njerëzit e Compaore-s e qëlluan me breshëri kallashnikovi dhe më pas e përfunduan me një granatë.
Pasi varrosi Sankara-n dhe njerëzit e tij në një varr pa shenja, Blaise Compaoré mori presidencën. Ai mbajti pushtetin në Burkina Faso derisa u detyrua të jepte dorëheqjen në vitin 2014 pas protestave popullore. Por historia e Thomas Sankara nuk përfundon me kaq.
Sot, Thomas Sankara shihet si një hero në Burkina Faso. Fytyra e tij zbukuron ngjitëse dhe bluza, madje ka edhe një statujë të madhe të tij në kryeqytetin e vendit, Ouagadougou.
Por për vdekjen e tij ka ende pyetje. Megjithëse Compaoré gjithmonë e mohoi në mënyrë eksplicite urdhërimin e vrasjes së Sankara-s, ai dhe 13 burra të tjerë janë aktualisht në gjyq për vdekjen e tij. (Compaoré, që jeton në mërgim në Bregun e Fildishtë, po gjykohet në mungesë.)
“Ne e kemi pritur këtë moment”, tha Mariam Sankara, e veja e Thomas Sankara. Edhe pse ajo është e bindur se Compaoré orkestroi vdekjen e burrit të saj, Mariam mendon se ai kishte ndihmë nga Franca.
Në të vërtetë, Franca është përballur prej kohësh me akuza të tilla. Dhe presidenti francez, Emmanuel Macron, madje pranoi të dërgonte një numër dosjesh të deklasifikuara në Burkina Faso për shqyrtim në vitin 2017. Megjithatë, ai nuk dërgoi asnjë nga François Mitterand, presidenca e të cilit mbivendosej me atë të Sankara.
Megjithëse jeta e tij dhe presidenca e tij u ndërprenë, trashëgimia e Thomas Sankara mbetet bindëse për shumë njerëz që jetojnë sot në Burkina Faso. Vetë Sankara e kuptoi këtë, duke theksuar një javë para se të vdiste: “Ndërsa revolucionarët si individë mund të vriten, ju nuk mund të vrisni idetë”./ Alfapress
Po ndodh...
Amerika mund të tërhiqet nga Europa, por jo nga SPAK
Nga Gentian Gaba
ide
top
receta Alfa
TRENDING 
shërbime
- POLICIA129
- POLICIA RRUGORE126
- URGJENCA112
- ZJARRFIKESJA128