Lajme flash
7 prill 1939/ Pushtimi Italian dhe si e qeverisi Shqipërinë Italia fashiste, marrëveshjet e Ahmet Zogut....
7 Prill 2024, 14:06 / JETË
Sot 85 vite më parë, më 7 Prill 1939, nisi pushtimi i Shqipërisë nga Italia.
6 ditë më vonë, më 12 Prill 1939 vendi ishte nën pushtimin Italian të Benito Musolinit.
Konflikti erdhi si rezultat i politikës imperialiste të diktatorit italian Benito Mussolini.
Shqipëria u pushtua në menyrë të shpejtë. Sundimtari i saj, mbreti Zog u detyrua të mërgonte dhe vendi u bë pjesë e Perandorisë Italiane si një protektorat në bashkim personal me Kurorën Italiane.
Ky pushtim nuk erdhi si një rrufe në qiell të hapur,pasi para pushtimit ushtarak, Italia e kishte pushtuar tashmë ekonomikisht dhe politikisht Shqipërinë duke e zhytur në borxhe financiare dhe borxhe politike, duke konsideruar se Italia që nga Konferenca e Ambasadorëve e vitit 1921 pothuajse ishte bërë “kumbara” e Shqipërisë.
Shqipëria kishte kohë që ishte me rëndësi të konsiderueshme strategjike për Mbretërinë e Italisë.
Strategjistët detar italianë lakmonin portin e Vlorës dhe ishullin e Sazanit në hyrje të gjirit të Vlorës, pasi do t’i jepnin Italisë kontrollin e hyrjes së detit Adriatik.Për më tepër, Shqipëria i mundësonte Italisë një pikë zbarkimi ku mund të hynin më tej në Ballkan.
Në periudhën e vonshme osmane, me një zbehje të rëndësisë së Islamit, lëvizja nacionaliste shqiptare mori mbështetjen e fortë të dy fuqive të detit Adriatik, Italisë dhe Austro-Hungarisë të cilat ishin të shqetësuara prej Pansllavizmit në Ballkan dhe hegjemonisë anglo-franceze që përfaqësohej nëpërmjet Greqisë në rajon.
Para Luftës së Parë Botërore Italia dhe Austro-Hungaria kishin qenë mbështetëse të krijimit të një shteti shqiptar të pavarur.Në fillim të luftës, Italia kishte shfrytëzuar mundësinë për të pushtuar gjysmën jugore të Shqipërisë, për të parandaluar pushtimin prej Austro-Hungarezëve. Ky sukses nuk zgjati shumë, teksa rezistenca shqiptare me anë të Luftës së Vlorës dhe problemet vendore të pasluftës e detyruan Italinë për tu tërhequr në 1920.Dëshira për të kompensuar për këtë dështim do të ishte një nga motivet kryesore të Musolinit për të pushtuar Shqipërinë.
Shqipëria ishte e rëndësishme kulturalisht dhe historikisht për synimet nacionaliste të fashistëve italianë pasi territori shqiptar kishte qenë pjesë e Perandorisë Romake prej kohësh, edhe para aneksimit të Italisë së veriut prej romakëve. Më vonë, gjatë Mesjetës, disa zona bregdetare (si Durrësi) ishin ndikuar dhe zotëruar prej fuqive italiane, kryesisht Mbretëria e Napolit dhe Republika e Venedikut për shumë vite. Regjimi fashist italian e legjitimizoi pretendimin mbi Shqipërinë nëpërmjet studimeve duke deklaruar lidhjen racore midis italianëve dhe shqiptarëve, sidomos në krahasim me jugosllavët sllavë.Fashistët italianë pretenduan se shqiptarët ishin të lidhur nëpërmjet trashëgimisë etnike me italianët për shkak të lidhjeve midis popujve parahistorik të Italiotëve, Romakëve dhe Ilirëve, dhe se influenca madhore i treguar prej perandorive romake dhe venedikase mbi Shqipëri justifikonte të drejtën e Italisë për ta zotëruar.
Kur Musolini mori pushtetin në Itali ai u kthye me interes të ri drejt Shqipërisë. Italia filloi hynte në ekonominë shqiptare në 1925, kur Shqipëria ra dakord për të lejuar Italinë që të shfrytëzonte burimet e saj minerare.
Kjo u ndoq nga Pakti i Parë i Tiranës në 1926 dhe Pakti i Dytë i Tiranës në 1927, me anë të së cilit Shqipëria dhe Italia hynë në një aleancë mbrojtëse. Midis gjërave të tjera qeveria shqiptare dhe ekonomia subvencionoheshin nga kreditë italiane dhe Ushtria Mbretërore Shqiptare jo vetëm që trajnohej nga instruktorë ushtarak italian, por shumica e oficerëve në ushtri ishin italianë; italianë të tjerë ishin të vendosur në vende të larta në qeverinë shqiptare. Një e treta e importeve shqiptare vinin nga Italia.
Pavarësisht influencës së fortë italiane, Mbreti Zog refuzoi të dorëzohej plotësisht ndaj presionit italian.
Në 1931 ai haptazi u çua kundër italianëve, duke refuzuar të rinovonte Paktin e vitit 1926 të Tiranës. Pasi Shqipëria nënshkroi marrëveshje tregtare me Jugosllavinë dhe Greqinë në 1934, Musolini bëri një përpjekje të dështuar për të frikësuar shqiptarët duke dërguar një flotë luftanijesh në Shqipëri.
Lindja e afërt e një fëmije mbretëror shqiptar kërcënonte që t’i jepte Zogut një dinasti që do të zgjaste. Pasi Hitleri pushtoi Çekosllovakinë (15 mars 1939) pa njoftuar Musolinin që më parë, diktatori italian vendosi që të vazhdonte me aneksimin e tij të Shqipërisë. Mbreti i Italisë Viktor Emanueli III e kritikoi planin për të marrë Shqipërinë si një risk i panevojshëm. Roma, megjithatë, i dërgoi Tiranës një ultimatum më 25 mars 1939, ku kërkonte dakordësi me pushtimin. Mbreti Zog refuzoi të pranonte para në këmbim të pranimit të një pushtimi dhe kolonizimi italian të Shqipërisë.
Qeveria shqiptare u përpoq ta mbante sekret lajmin e ultimatumit italian. Ndërsa Radio Tirana vazhdimisht transmetonte se asgjë nuk po ndodhte, njerëzit u bënë dyshues dhe lajmi i ultimatumit italian u shpërnda prej burimeve jozyrtare. Më 5 prill i biri i mbretit lindi dhe lajmi u deklarua prej topave.
Njerëzit u derdhën nëpër rrugë të alarmuar por lajmi i princit të sapolindur i qetësoi. Njerëzit ishin dyshues se diçka tjetër po ndodhte, gjë e cila çoi në një demonstratë anti-italiane në Tiranë në të njëjtën ditë. Më 6 prill kishte disa demonstrata në qytetet kryesore të vendit. Në po atë pasdite, 100 avionë italianë fluturuan mbi Tiranë, Durrës dhe Vlorë duke hedhur fletëpalosje që udhëzonin njerëzit t’i dorëzoheshin pushtimit italian. Populli ishte mjaft i zemëruar me këtë shfaqje force dhe kërkoi që qeveria të rezistonte dhe të lironte shqiptarët e arrestuar si “komunistë”.
Ndërsa një mobilizim i rezervistëve u thirr, shumë oficerë të lartë u larguan nga vendi. Gjithashtu, qeveria po zbehej. Ministri i Brendshëm, Musa Juka u largua për në Jugosllavi në të njëjtën ditë. Ndërsa Mbreti Zog transmetoi se do t’i rezistonte pushtimit italian,por njerëzit ndiheshin sikur po braktiseshin nga qeveria e tyre.
Rezistenca
Më 7 prill të vitit 1939 Italia fashiste e Benito Musolinit filloi pushtimin ushtarak të Shqipërisë. Në mëngjesin e 7 prillit 1939, ushtria fashiste italiane, prej 35 – 40 mijë forcave tokësore dhe 150 aeroplanë e sulmoi Shqipërinë duke zbarkuar në Durrës, në Vlorë, në Shëngjin dhe në Sarandë. Po atë ditë ra duke luftuar kundër pushtimit fashist të Shqipërisë Mujo Ulqinaku ishte njëri ndër luftëtarët e parë më të shquar, i cili më 7 prill organizoi qëndresë të armatosur kundër pushtimit fashist italian.
Hero i Popullit, Mujo Ulqinaku lindi në Ulqin në familjen e një detari të varfër, në vitin 1896. Që në moshë të vogël hyri ishte ndihmës detar he më vonë punoi si detar në Shkodër e në Durrës. Me gradën e nënoficerit në një nënrepart të marinës në Durrës, ditën e agresionit fashist italian kundër Shqipërisë u vu menjëherë në krye të detarëve të braktisur nga oficerët tradhtarë dhe organizoi me ta e me vullnetarë të tjerë qëndresën e armatosur në portin e Durrësit. Mujo Ulqinaku luftoi me trimëri e guxim të rrallë, duke vrarë e plagosur dhjetëra fashistë. Ra në luftim të pabarabartë në mbrojtje të atdheut, më 7 prill 1939 duke u bërë shembull i lartë patriotizmi e atdhedashurie. Në mëngjesin e 7 prillit 1939, ushtria fashiste italiane, prej 35 – 40 mijë forcave e sulmoi Shqipërinë duke zbarkuar në Durrës, në Vlorë, në Shëngjin dhe në Sarandë. Në Durrës, ushtria e vogël shqiptare e drejtuar kapteri i marinës Mujo Ulqinaku i bëri qëndresë pushtuesit. Atë ditë ranë heroikisht 12 atdhetarë shqiptarë në krye me Mujo Ulqinakun.
Ranë dëshmorë ditën e 7 prillit 1939
Mujo Ulqinaku (Hero i Popullit)
Hamit Dollani
Haxhi Tabaku
Isak Metalla (Metaliaj)
Ismail Reçi
Hysen Kalçi
Ramazan Lezha
Ibrahim Osmani
Hamit Veshko
Mitro Dhimërtika
Tonç Toma
Zenel Blana
Kontekstet historike dhe politike
Në Traktatin e Londrës gjatë Luftës së Parë Botërore, Antantja Tripale i kishte premtuar Shqipërinë qendrore dhe jugore Italisë, si një shpërblim për të luftuar përkrah Antantës.[2] Në qershor 1917, pasi ushtarët italian morën kontrollin e zonave të konsiderueshme të Shqipërisë, Italia deklaroi zyrtarisht një protektorat mbi Shqipërinë qendrore dhe jugore; megjithatë kjo u përmbys në shtator të vitit 1920 kur Italia u vu nën presion për të hequr ushtrinë e saj nga Shqipëria.
Italia u tërbua me fitimet minimale që ajo mori nga negociatat e paqes, të cilat ajo konsideroi se kishin shkelur Traktatin e Londrës. Fashistët italianë pohuan se shqiptarët ishin të lidhur etnikisht me italianët nëpërmjet lidhjeve me italianët prehistorikë, popullsitë ilire dhe romake dhe se ndikimi kryesor i ushtruar nga perandoritë romake dhe Veneciane mbi Shqipërinë justifikonte të drejtën e Italisë për ta zotëruar atë[3]. Italia justifikoi edhe aneksimin e Shqipërisë në bazë të faktit se disa qindra mijëra njerëz me origjinë shqiptare tashmë ishin përfshirë në shoqërinë në Italinë jugore, që inkorporimi i Shqipërisë ishte një masë e arsyeshme që do të bashkonte njerëzit me prejardhje shqiptare në një shtet.[4] Italia mbështeti irredentizmin shqiptar, të drejtuar kundër Kosovës me popullsi kryesisht shqiptare në Jugosllavi dhe Epir në Greqi, veçanërisht në zonën kufitare të Çamërisë, të banuar nga pakica çame shqiptare.
Ekonomia
Me pushtimin e Shqipërisë dhe instalimin e një qeverie të re, ekonomitë e Shqipërisë dhe Italisë u lidhën nëpërmjet një bashkimi doganor që rezultoi me heqjen e shumicës së kufizimeve tregtare.
Përmes një bashkimi tarifor, sistemi shqiptar i tarifave u vendos në Shqipëri.
Për shkak të humbjeve të pritshme ekonomike në Shqipëri nga ndryshimi i politikës tarifore, qeveria italiane i dha Shqipërisë 15 milionë lekë çdo vit në kompensim. Ligjet doganore italiane do të aplikoheshin në Shqipëri dhe vetëm Italia vetëm mund të lidhë traktate me palë të treta.
Kapitali italian u lejua të dominojë ekonominë shqiptare.
Si rezultat, kompanitë italiane u lejuan të mbajnë monopole në shfrytëzimin e burimeve natyrore shqiptare.
Në vitin 1944, numri i kompanive dhe ndërmarrjeve industriale arriti 430, nga vetëm 244 në 1938 dhe vetëm 71 të tillë në 1922.
Shkalla e përqendrimit të punëtorëve në prodhimin industrial në 1938 u dyfishua krahasuar me vitin 1928. Në këtë kohë, ekonomia e Shqipërisë kishte marrëdhënie tregtare me 21 vende, por më të zhvilluara ishin së pari në Itali dhe pastaj në Jugosllavi, Francë, Gjermani, Greqi etj.
Vendi hyri në zhvillimin kapitalist ekonomik shumë më vonë se vendet e tjera evropiane. Pavarësisht nga prania e disa investimeve të huaja (kryesisht italiane), Shqipëria kishte bërë pak lëvizje drejt zhvillimit industrial në fillimin e Luftës së Dytë Botërore. Bujqësia, e cila punësonte mbi 87% të fuqisë punëtore, ishte sektori kryesor i ekonomisë dhe kontribuoi me 92.4% të të ardhurave kombëtare, ku prodhimet kryesore ishin gruri, misri dhe thekra. Bujqësia përdorte mjete primitive të tilla si drurët e drurit, ndërsa plehrat ishin pothuajse fare të njohura dhe kullimi i tyre ishte i dobët. Niveli i produktivitetit dhe niveli i organizimit dhe mekanizimit të bujqësisë në këtë periudhë ka qenë shumë i ulët.
Administrimi
Kishte fillimisht 10 prefektura.
Nën këtë ishin 30 nën-prefektura dhe 23 komuna.
Çdo prefekturë u drejtua nga një prefekt i vendosur në qytet me të njëjtin emër.
Në vitin 1941, pas shpërbërjes së Jugosllavisë, u shtuan tre prefektura të reja. Kosovës, Metohsi dhe Dibrës, me 5 nën-prefektura.
Italianët u larguan nga Shqipëria në 1943, për tu pasuar me pushtimin nga Gjermania. /Alfapress.al
Po ndodh...
Amerika mund të tërhiqet nga Europa, por jo nga SPAK
Nga Gentian Gaba
ide
top
receta Alfa
TRENDING 
shërbime
- POLICIA129
- POLICIA RRUGORE126
- URGJENCA112
- ZJARRFIKESJA128