Lajme flash
A ekziston universi ynë brenda një vrime të zezë? Ja çfarë thotë zbulimi
17 Mars 2025, 13:52 / MISTERE&KURIOZITETE
Kur Lior Shamir, një shkencëtar në Universitetin Shtetëror të Kansasit, shqyrtoi imazhet nga James Webb Space Telescope Advanced Deep Extragalactic Survey (JADES), ai pa diçka krejt të papritur.
Shumica e 263 galaktikave që ai vëzhgoi rrotulloheshin në të njëjtin drejtim, me dy të tretat që rrotulloheshin në drejtim të akrepave të orës, raportoi Shamir në "Monthly Notices of the Royal Astronomical Society".
Pse është kjo e rëndësishme? Në një univers të rastësishëm, rrotullimi i galaktikave duhet të jetë i ndarë në mënyrë të barabartë në dy drejtime.
Fakti që nuk duket të jetë kështu në universin tonë sugjeron se forca të tjera, të cilat ende nuk i kuptojmë plotësisht, mund të jenë në lojë.
“Ende nuk është e qartë se çfarë e shkakton këtë fenomen, por ka dy shpjegime kryesore të mundshme,” tha Shamir në një njoftim për shtyp.
“Një shpjegim është se universi lindi duke u rrotulluar. Ky shpjegim përputhet me teori të tilla si kozmologjia e vrimës së zezë, e cila merr si të mirëqenë se i gjithë universi është brenda një vrime të zezë.
Por nëse universi vërtet ka lindur duke u rrotulluar, kjo do të thotë se teoritë ekzistuese rreth kozmosit janë të paplota.”
Një aspekt tjetër befasues i studimit ishte se ky efekt dukej qartazi. “Në studim u sugjerua se nuk është e nevojshme të jesh astrofizikan për të identifikuar fenomenin.
Diferenca është aq ekstreme sa mund të vërehet dhe analizohet edhe me sy të lirë,” thanë autorët e studimit.
“Nuk ka nevojë për aftësi apo njohuri të veçanta për të parë që shifrat janë të ndryshme.
Me fuqinë e Teleskopit Hapësinor James Webb, kushdo mund ta shohë këtë,” shtoi Shamir në deklaratë.
Edhe pse teoria që “Universi ndodhet brenda një vrime të zezë” është intriguese, mund të ketë edhe një shpjegim më të thjeshtë për këto vëzhgime të papritura: disa matje të mëparshme mbi universin tonë mund të jenë të pasakta, veçanërisht shpejtësia me të cilën rrotullohet galaktika jonë, Rruga e Qumështit.
Meqë Toka rrotullohet rreth qendrës së Rrugës së Qumështit, studiuesit presin që efekti i zhvendosjes Doppler të ndikojë në vëzhgimet e tyre mbi shpejtësinë e galaktikës.
Ky efekt ndodh kur një vëzhgues zbulon valët nga një objekt në lëvizje. Shembulli më i zakonshëm është mënyra se si tingulli i bilbilit të një treni duket sikur ndryshon ndërsa treni kalon me shpejtësi pranë një vëzhguesi.
Edhe valët e dritës janë subjekt i të njëjtit efekt dhe, në këtë rast, mund të bëjnë që drita që vjen nga galaktikat që rrotullohen në drejtim të kundërt me rrotullimin e Tokës të duket më e ndritshme.
Nëse astronomët kanë llogaritur gabimisht ndikimin e këtij efekti, ose thjesht kanë gabuar në shpejtësinë rrotulluese të Rrugës së Qumështit (e cila konsiderohet dukshëm më e ngadaltë krahasuar me galaktikat e tjera), atëherë ata mund të duhet të rishqyrtojnë disa supozime bazë.
“Nëse ky është rasti, atëherë do të duhet të rikalibrojmë matjet tona të distancës për universin e thellë,” tha Shamir.
“Rikalibrimi i matjeve të distancës mund të shpjegojë gjithashtu disa pyetje të tjera të pazgjidhura në kozmologji, si ndryshimet në normat e zgjerimit të universit dhe ekzistencën e galaktikave të mëdha që, sipas matjeve ekzistuese të distancës, priten të jenë më të vjetra se vetë universi.”
Megjithatë, përfundimi është se të dyja shpjegimet për rrotullimin e pabarabartë të galaktikave do t’i detyrojnë astrofizikanët të rishqyrtojnë disa aspekte të Universit tonë.
Po ndodh...
Pse Aleanca Madhështore përfundoi në Foltore 2
Nga Namir Lapardhaja
ide
top
receta Alfa
shërbime
- POLICIA129
- POLICIA RRUGORE126
- URGJENCA112
- ZJARRFIKESJA128