English
Luaj me Fjalëkryq
Lajme flash

Keni dëgjuar shpesh për Luftërat Punike, Kartagjenën dhe Hanibalin? Njihuni me historinë e tyre

2 Shkurt 2025, 20:17 / MISTERE&KURIOZITETE ALFA PRESS

Keni dëgjuar shpesh për Luftërat Punike, Kartagjenën dhe

Luftërat Punike filluan si një përplasje për kontrollin e tregtisë dhe dominimit të territorit në Mesdhe.

Shkak kryesor ishte rivaliteti mes Romës, që po zgjeronte territoret e saj, dhe Kartagjenës, një fuqi detarë e njohur.

Lufta e Parë Punike ishte e para nga tre luftërat e zhvilluara midis Romës dhe Kartagjenës, dy fuqitë kryesore të Mesdheut perëndimor në fillim të shekullit të 3-të pes. Për 23 vjet, në konfliktin më të gjatë të vazhdueshëm dhe luftën më të madhe detare të lashtësisë, të dy fuqitë luftuan për epërsi. Lufta u zhvillua kryesisht në ishullin mesdhetar të Siçilisë dhe ujërat përreth tij, si dhe në Afrikën e Veriut. Pas humbjeve të mëdha nga të dyja palët, kartagjenasit u mundën.

Republika Romake ishte zgjeruar në mënyrë agresive në kontinentin jugor të Italisë për një shekull përpara Luftës së Parë Punike. Ajo kishte pushtuar gadishullin e Italisë në jug të lumit Arno deri në vitin 272 pes, kur qytetet greke të Italisë jugore (Magna Graecia) u nënshtruan në përfundim të Luftës Pirrik.

Të shtypur fort nga Sirakuza, Mamertinët iu drejtuan Romës dhe Kartagjenës për ndihmë në vitin 265 pes. Kartagjenasit vepruan të parët, duke shtyrë Hiero II, mbretin e Sirakuzës, të mos ndërmerrte asnjë veprim të mëtejshëm dhe t'i bindnin Mamertines të pranonin një garnizon kartagjenas. Sipas Polibit, atëherë në Romë u zhvillua një debat i konsiderueshëm nëse do të pranohej apeli i Mamertines për ndihmë. Meqenëse Kartagjenasit kishin garnizonuar tashmë, pranimi i Mesanës mund të çonte lehtësisht në luftë me Kartagjenën. Romakët nuk kishin shfaqur më parë ndonjë interes për Siçilinë dhe nuk dëshironin t'u vinin në ndihmë ushtarëve që kishin vjedhur padrejtësisht një qytet nga pronarët e tij të ligjshëm.

Keni dëgjuar shpesh për Luftërat Punike, Kartagjenën dhe

Lufta e Dytë Punike u mbajt nga viti 218 p.e.s. deri në vitin 201 p.e.s., ndërmjet Romës dhe Kartagos. Gjenerali Kartagjenas Hanibali e pruri në prag të humbjes Romen, me disa beteja të drejtuara në mënyrë gjeniale. Por Romakët në fund fituan në Betejën e Zamas nën udhëheqjen e gjeneralit Publius Cornelius Scipio Africanus. Kjo Luftë vendosi për sundimin e të gjithë bregut të Detit Mesdhe.

Me një ushtri prej 60.000 ushtarësh Hanibali kaloi Malet Pirineje, shkoi deri te Rona, kaloi Francën jugore dhe në fund të tetorit të vitit 218 p.e.s. për 15 ditë i kaloi edhe Alpet. Historiani Nigel Bagnall thotë se : Pas kalimit të Alpeve, Hanibalit i mbetën edhe 34.000 ushtarë. Ky zvogëlim nuk erdhi vetëm nga luftimet me fiset shokë me Romakët dhe kushtet e këqija për kalimin e malit, por edhe sepse disa ushtarëve i kishte kaluar koha e ushtrisë dhe Hanibali i ktheu në Spanjë, disa desertuan, kurse disa të tjerë Hanibali i pozicionojë përgjatë rrugës së kaluar.
Romakët dinin për sulmin nga Hanibali. Pasi që Hanibali duhej të prite për kalimin e Maleve Apenine deri sa të vinte pranvera, Romakët kishin boll kohë që me dy ushtri të pozicionoheshin afër qyteteve të Ariminium dhe Arretium. Qëllim i këtij pozicionimi ishte që të ndalej aty Hanibali dhe të sulmohej nga të dyja anët.
Betejat e zhvilluara

Beteja e Tikinus
Beteja e Trebias
Beteja e Cissas
Beteja në Trazimenë
Beteja në Ager Falernus
Beteja e Kanaesë
Beteja e Baekulas
Beteja në Metaurus
Beteja e Ilipas
Beteja e Zamas

Hanibali

Keni dëgjuar shpesh për Luftërat Punike, Kartagjenën dhe

Hanibal Barka ishte një gjeneral kartagjenas që jetoi midis shekujve III dhe II Para Krishtit. Ai mbahet mend më shumë për fushatën e tij ushtarake kundër romakëve gjatë Luftës së Dytë Punike. Falë udhëheqjes së tij të shkëlqyer, kartagjenasit korrën disa fitore të rëndësishme kundër romakëve, dhe patën sukses në pushtimin e pjesëve të Italisë së Jugut.

Megjithatë ata nuk ishin në gjendje të arrinin një fitore vendimtare kundër Romës. Për më tepër, romakët e ndryshuan strategjinë e tyre në përballje me Hanibalin, dhe në fund ndërmorën një kundërsulm kundër Kartagjenës , gjë që çoi në fitoren e tyre.

Po kush ishte ky strateg i shkëlqyer ushtarak? Hanibali lindi në vitin 247 Para Krishtit në Afrikën e Veriut. Emri i tij, “Hanba’al”do të thotë “Mëshira e Ba’al”. Ba’al ishte një nga perënditë kryesor Punike. Hanibali ishte djali i madh i Hamilkar Barka, një gjeneral kartagjenas.

Në fillim komanda supreme e ushtrisë dhe fushata e Kartagjenës kaloi në duart e dhëndrit të tij dhe kunatit të Hanibalit, Hasdrubal Panairi. Ndryshe nga Hamilkar dhe Hanibal, Hasdrubal përdori më shumë diplomacinë sesa fuqinë ushtarake për të nënshtruar armiqtë e Kartagjenës.

Madje ai arriti të negocionte një traktat paqeje me Romën, sipas të cilit, lumi Ebro do të formonte kufirin midis Kartagjenës dhe Romës në gadishullin Iberik. Por siç vëren historiani Tit Livi, “paqja nuk solli asnjë siguri”, pasi Hasdrubal u vra në vitin 221 Para Krishtit.

Pas tij në krye u vendos Hanibali, që në atë kohë ishte 26. Në fillim ai u fokusua në konsolidimin e pozitave të Kartagjenës në Gadishullin Iberik. Ai përdori diplomaci dhe forcoi marrëdhëniet me iberikët duke u martuar me Imilce, një princeshë vendase.

Ndërkohë ai e ndërthuri këtë diplomaci me metodat e përdorura nga babai i tij:forcën ushtarake për të nënshtruar fiset e tjera Iberike. Në vitin 219, 2 vjet pas ngjitjes në pushtet, Hanibali ishte gati të sulmonte Republikën Romake. Por sulmi i tij i parë nuk ishte mbi vetë romakët, por mbi qytetin e lirë Saguntum. Rrethimi zgjati 8 muaj, gjatë të cilit Hanibali u plagos.

Romakët, që e konsideronin Saguntumin si aleat, e konsideruan sulmin e Kartagjenës ndaj qytetit të pavarur si një akt lufte. Por ata nuk i dhanë ndihmë ushtarake qytetit të rrethuar. Romakët dërguan në Kartagjenë një delegacion për të protestuar ndaj veprimit të Hanibalit. Kur qyteti ra pas 8 muajsh, të dërguarit romakë kërkuan dorëzimin e Hanibalit.

Kur kërkesat e tyre nuk u plotësuan, Roma i shpalli luftë Kartagjenës. Kështu, në viti 218 nisi Lufta e Dytë Punike. Hanibali mblodhi një ushtri për pushtimin e Italisë. Sipas Polibit, kjo ushtri përbëhej nga rreth 90.000 këmbësorë, 12.000 kalorës dhe 37 elefantë.

Meqenëse romakët kishin kontrollin e detit, Hanibali vendosi një pushtim tokësor të Italisë. Kjo do të thoshte që ushtria kartagjenase duhet të udhëtonte rreth 1.600 km për të shkuar nga Gadishulli Iberik në Itali. Përballë kishin 3 pengesa të frikshme natyrore malet Pirenej, lumin Rona dhe Alpet. Kalimi i Hanibalit në Alpe, mbahet mend si një nga veprimet ushtarake më të famshme të botës antike.

Polibit vëren se i gjithë marshimi zgjati 5 muaj. Historiani raporton se pasi kaloi Alpet, ushtria e tij u zvogëlua në rreth 20.000 këmbësorë dhe më pak se 6.000 kalorës, edhe për shkak të sulmeve nga disa fise vendase.

Edhe pse kishte humbur shumë njerëz, Hanibali arriti të zbriste në Italinë Veriore dhe të mposhtte ushtrinë romake në perëndim të lumit Ticinus. Në dhjetor 218 para Krishtit, rreth 1 muaj më vonë, kartagjenasit mundën sërish ushtrinë romake në bregun perëndimor të lumit Trebia. Kjo fitore i bindi fiset lokale që t’i bashkoheshin kartagjenasve në luftën e tyre kundër Romës.

Hanibal vazhdoi marshimin e tij drejt jugut dhe shënoi një fitore tjetër në Betejën e Liqenit Trasimene në qershor 217 Para Krishtit. Por pas asaj fitoreje, Hanibali nuk marshoi menjëherë drejt Romës, ose sepse mendonte se trupat e tij ishin tepër të lodhura, ose sepse fortifikimet e Romës ishin shumë të forta.

Për më tepër, Hanibali shpresonte që aleatët italikë të Romës të kalonin në anën e tij.

Prandaj, në verën e vitit 217, Hanibal pushoi në Picenum, duke i kufizuar fushatat e tij në sulmet lokale kundër Puljas dhe Kampanjës. Por romakët nuk pritën duarkryq.

Kuintus Verrukusus u zgjodh diktator pas disfatës së Romës në Trasimene. Ai shmangu betejat në fushë të hapur, por i ngacmoi vazhdimisht kartagjenasit me synimin që t’i shkatërronte. Në verën e 216, Hanibal marshoi sërish në jug dhe i shkaktoi një humbje shumë të rëndë romakëve në betejën e Kanaes. Ajo fitore bëri që shumë prej aleatëve italianë të Romës të kalonin me Kartagjenasit.

Por sërish, në vend se të shfrytëzonte mundësinë për të marshuar drejt Romës, Hanibali e kaloi dimrin e viteve 216-215 në Kapua. Ajo vonesë ishte fatale. Në vitet që pasuan, kartagjenasit hasën vështirësi të mëdha. Mbi të gjitha, ata nuk ishin në gjendje të shënonin një fitore vendimtare, pasi romakët i shmangnin në çdo rast betejat ballazi.

Inferioriteti numerik i ushtrisë së Hanibalit, e bëri të vështirë shpërndarjen e ushtrisë në të gjithë gadishullin, për të ruajtur fitimet territoriale të arritura nga Kartagjenasit. Ushtria e Hanibalit po zvogëlohej dalëngadalë për shkak të vdekjes së njerëzve të tij, apo edhe dezertimit të aleatëve të tij Galikë, si dhe nga mungesa e përforcimeve nga Kartagjena që nuk mbërritën kurrë.

Në këto kushte, romakët ndërmorën një sulm në Gadishullin Iberik, dhe patën sukses në dëbimin e kartagjenasve prej andej. Drejtuesi i kësaj fushate, Publius Shipioni, pushtoi nga atje Afrikën e Veriut, gjë që detyroi largimin e Hanibalin nga Italia në vitin 203 Para Krishtit.

Vitin pasues, Hanibali u përball me ushtrinë e Shipionit në Betejën e Zamës në Afrikën e Veriut dhe u mund nga ushtritë romake. Kartagjena nënshkroi një marrëveshje paqeje dhe Lufta e Dytë Punike mori fund vitin pasardhës.

Pavarësisht kërcënimit që Hanibali kishte paraqitur për Romën, ai nuk u ndëshkua nga romakët pas disfatës, duke u lejuar të vazhdonte të shërbente si një udhëheqës në Kartagjenë. Por Hanibali thuhet se kishte ofenduar pjesë të caktuara të fisnikërisë, pasi kundërshtoi praktikat e tyre korruptive.

Si pasojë, ai u akuzua për nxitjen e Antiokut III, sundimtarit të Perandorisë Seleukide në Mesdheun Lindor, për të nisur luftë ndaj Romës. Ndërsa disa historianë e kanë vënë në dyshim qëndrueshmërinë e kësaj akuze, të tjerë kanë argumentuar se Hanibali shpresonte të fillonte një luftë tjetër kundër Romës.

Në çdo rast, Hanibali shkoi të banonte në oborrin mbretëror Seleukid. Por pas disfatës së Antiokut përballë romakëve, fitimtarët kërkuan dorëzimin e Hanibalit. Prandaj, ish-gjenerali kartagjenas u arratis sërish duke përfunduar në oborrin e mbretit Prusias, sundimtarit të Bitinisë, në Detin e Zi.

Romakët, ndikimi i të cilëve ishte rritur shumë në lindje, i kërkuan Prusias ta dorëzonte mikun e tij kartagjenas. Duke e kuptuar se bitinasit ishin gati ta tradhtonin, Hanibali kreu vetëvrasje duke pirë helm. Ai vdiq ndoshta në vitin 183 Para Krishtit./Alfapress.al

 

Po ndodh...

Dua të lexoj më shumë lajme

ide

top

receta Alfa

TRENDING

shërbime

  • POLICIA129
  • POLICIA RRUGORE126
  • URGJENCA112
  • ZJARRFIKESJA128