Lajme flash
Studiuesit bëjnë një zbulim tronditës në thellësitë e Detit të Kuq
22 Mars 2025, 08:37 / MISTERE&KURIOZITETE
Në një eksplorim novator të Gjirit të Akabës, shkencëtarët kanë zbuluar pishina ekstreme me shëllirë gati 4000 metra nën sipërfaqe – një zbulim me implikime që shtrihen shumë përtej gjeologjisë.
Të vendosura në një rajon që tradicionalisht lidhet me tregimin biblik të ndarjes së Detit të Kuq , këto liqene nënujore të hartuara rishtazi përmbajnë ujë të kripur dhe të privuar nga oksigjeni, i cili jo vetëm ruan të dhënat e lashta mjedisore, por gjithashtu mbështet jetën e rrallë mikrobike.
Zbulimi, i publikuar së fundmi në Nature , sugjeron që këto pishina mund të ofrojnë njohuri jetike në kushtet e Tokës së hershme, ngjarjet sizmike dhe klimatike të kaluara, madje edhe potencialin për jetë në planetë të tjerë.
Pishinat u zbuluan gjatë një ekspedite gjashtë-javore duke përdorur një mjet nënujor të drejtuar nga distanca (ROV). Në minutat e fundit të një zhytjeje dhjetë orëshe, ROV zbuloi një shtrat deti të shkretë, të mbuluar me baltë, që shënonte skajet e pishinave – një mjedis ndryshe nga çdo i regjistruar më parë në rajon.
Pishinat me shëllirë janë tepër të rralla dhe formohen kur uji shumë i kripur del nga fundi i detit, duke krijuar një trup të veçantë uji që i reziston përzierjes me oqeanin përreth.
Për shkak të densitetit të tyre dhe mungesës së oksigjenit, këto pishina parandalojnë aktivitetin biologjik që zakonisht do të shqetësonte shtresat e sedimentit. Si rezultat, ato shndërrohen në arkiva gjeologjike natyrore, duke ruajtur të patrazuar sedimentet e mijëvjeçarëve.
“Zakonisht, këto kafshë bioturbohen ose ngrenë shtratin e detit, duke shqetësuar sedimentet që grumbullohen atje,” shpjegoi profesor Sam Purkis , studiuesi kryesor në mision. “Jo kështu me pishinat me shëllirë. Këtu, çdo shtresë sedimentare që vendoset në shtratin e pishinës së shëllirë mbetet jashtëzakonisht e paprekur.”
Kjo veçori unike i lejon shkencëtarët të nxjerrin bërthamat e sedimentit që mbajnë një rekord të vazhdueshëm mjedisor – nga përmbytjet dhe cunami tek ndryshimet në klimën rajonale – që shtrihen më shumë se 1,000 vjet.
Sipas studiuesve, të dhënat nga pishinat tregojnë se përmbytjet e mëdha përsëriten çdo 25 vjet, ndërsa cunami ndodh afërsisht një herë në shekull. Të dhëna të tilla me rezolucion të lartë janë të paçmueshme jo vetëm për të kuptuar fatkeqësitë e kaluara, por edhe për parashikimin e rreziqeve mjedisore në të ardhmen.
Rëndësia e këtyre pishinave me shëllirë shtrihet përtej gjeologjisë. Kushtet e tyre anoksike dhe hipersaline ngjajnë shumë me ato të Tokës së hershme , duke i bërë ata një laborator natyror për studimin e origjinës së jetës . “Kuptimi ynë aktual është se jeta ka origjinën në Tokë në thellësi të detit, pothuajse me siguri në kushte anoksike – pa oksigjen”, tha Purkis.
Pavarësisht nga mjedisi i ashpër, studiuesit gjetën një komunitet të lulëzuar të mikrobeve ekstremofile , duke përfshirë bakteret që reduktojnë sulfate dhe prokariotët të aftë për të mbijetuar në kripësi dhe presion ekstrem.
Këta organizma luajnë një rol të rëndësishëm në ndryshimin e përbërjes kimike të pishinave , veçanërisht në uljen e niveleve të sulfatit në raportet e tyre më të ulëta të regjistruara ndonjëherë në Detin e Kuq.
“Studimi i këtij komuniteti lejon kështu një vështrim në llojin e kushteve ku jeta u shfaq për herë të parë në planetin tonë dhe mund të drejtojë kërkimin e jetës në ‘botë të tjera ujore’ në sistemin tonë diellor dhe më gjerë,” shtoi Purkis.
Kjo ka ngjallur eksitim tek astrobiologët, pasi mjedise të ngjashme ekstreme mund të ekzistojnë në oqeanet nëntokësore të hënave të akullta si Europa ose Enceladus, ose në depozitat e lashta të ujërave të kripura në Mars . Këto pishina shëllirë ofrojnë një mjedis model për të kuptuar se si jeta mund të mbijetojë – apo edhe të shfaqet – në botë të tilla aliene.
Ajo që e bën këtë zbulim veçanërisht bindës është vendndodhja e tij. Gjiri i Akabës , një zgjatim i ngushtë i Detit të Kuq i kufizuar nga Egjipti, Izraeli, Jordania dhe Arabia Saudite, është një nga rajonet që mendohet se përputhet me përshkrimin biblik të vendit ku Moisiu ndau Detin e Kuq.
Ndërsa studiuesit nuk pohojnë një lidhje të drejtpërdrejtë midis gjetjeve të tyre dhe Librit të Eksodit, zbulimi shton një shtresë të re intrigash në një vend tashmë të pasur me rëndësi fetare, gjeologjike dhe historike.
Kombinimi i pazakontë i thellësive ekstreme, tipareve vullkanike dhe anomalive të temperaturës së Gjirit ka habitur prej kohësh gjeologët dhe teologët. Prania e këtyre pishinave me shëllirë shton misterin, duke siguruar dëshmi të prekshme të një sistemi detar të paqëndrueshëm dhe kompleks që mund të ketë qenë dëshmitar, ruajtur apo edhe kontribuar në ngjarje dramatike natyrore në antikitet.
Po ndodh...
ide
A Nive o Bash!
Nga Ermal Peçi
Bindja absolute dhe jeta e përjetshme!
Nga Erl Kodra
Europa, gropa dhe shpëtimtari!
Nga Armir Shkurti
top
shërbime
- POLICIA129
- POLICIA RRUGORE126
- URGJENCA112
- ZJARRFIKESJA128