FLASH NEWS
The brush of famous architects in the service of dirty money financing the construction
2025-06-19 00:02:34 / AKTUALITET
Famous, expensive, but in Albania they have always been accompanied by numerous questions: are they being used by the government to help aesthetically regulate the dirty money that is penetrating the construction sector?
The disputes over tower projects with dozens of floors that are sprouting up every day in the Albanian capital were also touched upon during the international competition "Bread and Heart" by Winnie Mass, partner of the Dutch studio MVRDV and friend of Prime Minister Edi Rama.
"We are not here to please anyone, we are here to find our own ways. You can say it is wrong or you can say: Wow, this is a contribution to the identity of Europe."
The concerns raised by activists, environmentalists, and urban planners – voices that are becoming less and less heard in the Albanian public space every day – are not so out of place.
Tirana has turned into a city of urban chaos in recent years, where in addition to increasingly heavy traffic and transport collapse on rainy days, there is a lack of community structure and social services in new neighborhoods, and in old ones, public service centers are insufficient.
In the city that sells itself as cosmopolitan and a center of international architecture, where barriers of religious divisions have been broken and which remains welcoming to foreigners, the rights of local citizens are being trampled on with both feet.
The city lacks a permanent water supply, sewage flows into the river that runs through it, trees are being replaced by concrete at a rate higher than the number of residents, no construction projects are consulted with residents, and the authorities who issue permits superimpose rules on top of the rules they themselves have approved.
To get a building permit, you will need to have connections with the government, while to get a building permit for a tower, the location must be approved by the prime minister himself as the chairman of the National Territorial Council, while the project must have the name of an international studio - a rule that is not written in any legal act, but is implemented more meticulously than those written by any investor!
" We see how the National Territorial Council has taken on more and more powers and everywhere only one individual decides. We have oligarchs paying for the projects and architects being chosen by the prime minister who then approves the permits ," says Ervin Goci, a lecturer and activist.
Një kosto e cila nuk ka llogari të saktë është ngrohja që shkakton intensiteti i lartë i ndërtimit dhe dëmi në shëndet. Në një studim të kryer nga Banka Botërore rezulton se Tirana, Shkodra, Vlora, Mostari, Sarajeva dhe Shkupi janë 4.5-7.5 gradë celsius më të nxehtë gjatë verës se në zonat rurale afër tyre. Qytetet me ndërtime të mëdha kanë rrezik më të lartë për fatkeqësi natyrore si rrëshqitja e dheut dhe përmbytjet, ndërsa rrezikojnë dëme kolosale dhe humbje ekonomike. Në këtë raport rezulton se sipërfaqja e gjelbër është rritur në përgjithësi në Ballkanin Perëndimor, por kjo nuk vlen për Tiranën. Qytetet e mëdha, si Beogradi , Shkupi, Sarajeva dhe Prishtina, patën shtim të hapësirave të gjelbra, ndërsa Tirana, Tetova dhe Prizreni pësuan rënie.
Ndryshimi i klimës shoqërohet me një rritje të faktorëve stresues që minojnë elasticitetin e bimëve, duke prishur pyjet dhe ekosistemet. Matjet në qytetet shqiptare të Tiranës, Shkodrës dhe Vlorës treguan pabarazi temperaturash në intervalin 4–6°C. Niveli i nxehtësisë ishte sistematikisht më i lartë në lagjet me një densitet të lartë sipërfaqesh të ndërtuara, si p.sh. trotuaret e asfaltit dhe një incidencë të ulët të barit, shkurreve dhe mbulesave të pemëve. Ndërhyrjet e gjera fizike si rritja e mbulesës së hijes dhe ulja e përdorimit të materialeve që ruajnë nxehtësinë si betoni dhe asfalti, ka të ngjarë të zbusin efektet e nxehtësisë urbane.
“Volumi i betonit nëse nuk shoqërohet me sipërfaqe të gjelbër rrit nxehtësinë, ndaj konferencën e 150 arkitektëve vlerësoj se duhet ta kishin orientuar drejt arkitekturës së gjelbër, e cila i mungon Tiranës. Ka trafik, mungesë qarkullimi të ajrit për shkak të ndërtimeve dhe çlirim të grimcave të dëmshme për shkak të betonierëve dhe makinerive të rënda që qarkullojnë çdo ditë,” thotë Olsi Nika nga Echo Alb.
Ajo që rezulton më shqetësuese në këtë studim është parashikimi për të ardhmen se vala e të nxehtit do të rritet në dekadat e ardhshme. Deri në vitin 2040, Durrësi projektohet të ketë rritjen më të lartë të indeksit të madhësisë së valëve të të nxehtit në grupin e kampionit të qyteteve, i pasuar nga kryeqytetet e rajonit, Prishtina, Podgorica, Sarajeva, Tirana dhe Shkupi.
Realiteti që na ofron Banka Botërore, është ndryshe nga e ardhmja që ëndërrojnë 150 arkitektët e famshëm që morën pjesë në edicionin e parë të festivalit Bread and Heart. Çuditërisht pjesëmarrësit, janë dhe autorët e shumë projekteve në Shqipëri, disa publike e të tjera private, disa që qëndrojnë nga pikëpamja estetike e të tjera që bien ndesh me strukturën urbane të qytetit.
Festivali vetë u mbajt në qendër të qytetit, brenda kullës që ka dubluar Sahatin e vjetër të Tiranës, por që nuk është e vetmja ndërtesë që mban firmën e një të huaji dhe që ka shkatërruar historinë e qytetit.
Pak metra më poshtë është ndërtuar një nga kullat e para në kryeqytet, godina e hotel Maritim Plaza. Projekti është bërë nga studio e famshme belge “51N4E”, por punimet u pezulluan për një kohë të gjatë për shkak të rrënojave antike të zbuluara, që qëndrojnë sot si pjesë e kullës. Por çuditërisht, vendosja e betonit mbi monumente të trashëgimisë kulturore dhe antikitetit nuk shihet si një problem nga arkitektët e famshëm, por si një nga pikat të listës se çfarë ka shkuar keq e çfarë gabimesh kanë bërë ata në Shqipëri.
15 vitet e fundit lejet e dhëna për kulla në kryeqytet janë shtuar me ritëm të lartë. Në një analizë që ka bërë gazetarja Arbjona Çibuku e rrjetit Citizens.al nga të dhënat e lejeve që ka zbardhur Agjencia e Zhvillimit të Territorit, rezulton se janë miratuar në total leje për 139 kulla me gjatësi 8 deri në 100 kate, ndërsa mesatarja e kateve të dhëna në këto leje është 26 kate.
“Janë 66 kulla për të cilat janë zbardhur lejet dhe e dimë planvendosjen dhe në bazë të rendit të ditës së KKT-së ku në parim janë miratuar të gjitha kërkesat janë në total 139 ndërtesa me 8 deri në 100 kate. Pas vitit 2018 kemi vërejtur një intensitet të lartë të miratimit të ndërtesave të larta krahasuar me më parë,” thotë gazetarja Arbjona Çibuku nga Citizen Chanel.
Në retrospektivën e një dhjetëvjeçari, sektori i ndërtimit është dyfishuar sa i takon kontributit në prodhimin kombëtar, ndërsa zë një vlerë prej 2.2 miliard eurosh dhe përbën 8% të GDP-së së vendit. Nëse këtu do të shtonim dhe tregun e pasurive të patundshme, i cili vitin e shkuar prodhoi një vlerë prej 1.3 miliard eurosh, pesha në ekonomi e të dy sektorëve arrin në 17% të prodhimit kombëtar të vendit.
Numri i lejeve të ndërtimit dhe sipërfaqeve që jepen për të ndërtuar çdo vit është rritur. Gjatë 5 vjeçarit të fundit janë miratuar leje për 10 milion metra katrorë sipërfaqe ndërtimi, të cilat kanë një vlerë investimi 5 miliard euro. Mesatarisht në Shqipëri janë miratuar leje ndërtimi të cilat lejojnë injektimin në këtë sektor të 1 miliard eurove në vit.
Nga 11 milion metra katrorë të dhënë për rezidenca banimi dhe hotele, 7 milion metra katrorë janë të përqendruara në kryeqytet dhe një pjesë tjetër të konsiderueshme zënë ndërtimet në zonat turistike bregdetare.
Një kontrast i madh po dominon sektorin: përballë qindra kullave dhe çmimeve që po rriten me shpejtësi të madhe, po shtohen dhe banesat bosh në kryeqytet, ndërsa popullsia po largohet.
Mes urisë së ndërtimit në ndërtesa gjithnjë e më të larta, pasqyra e të dhënave të Censusit tregon se ritmi i shtimit të familjeve në kryeqytet nuk është më i lartë se 1200 në vit, çka ngre dyshime për nevojën e investimeve në këtë sektor. Të dhënat e kredisë bankare që financojnë këtë sektor nuk justifikojnë fluksin që po depërton industrinë e ndërtimit, e duket se emrat e famshëm të arkitektëve po përdoren si boja që po lyen fasadat e një krimi ekonomik, njësoj si dikur ndërtesat e diktaturës.
"This cannot be considered development and the names of star architects cannot be used to justify and not contest constructions that violate urban rules and fall outside the regulatory plan of the capital," says Doriana Musai, urban planner.
In the name of development, Prime Minister Edi Rama mentioned at the opening of this festival the mystical sacrifice of Ibrahim and Abraham to sacrifice his son. The question that arises is, are we, the residents of Tirana, the victims of the sacrifice of projects worth hundreds of millions of dollars, money that seek to occupy not only our shelter, but also our air, greenery, time, health?!
-
-
-
Players Barcelona could sell to sign Nico Williams
June 18, 23:42 -
-
Happening now...
83 mandates are not immunity for Rama's friends
Nga Gentian Gaba
ideas
top
Alfa recipes
TRENDING 
services
- POLICE129
- STREET POLICE126
- AMBULANCE112
- FIREFIGHTER128