FLASH NEWS
How the Nobel Prize was created, details and names that received this award over the years, some rejected it...
2024-02-11 21:54:14 / BOTA
The Nobel Prize is always awarded on December 10 of each year. But do you know the story of why it is given on this date?
This date is the date of the anniversary of the scientist Alfred Nobel, in whose honor this award is held.
Life
Alfred Nobel was born on October 21, 1833 in Stockholm, Sweden. His father, Immanuel Nobel, worked as an engineer and inventor, building bridges and experimenting with different methods of blasting rocks, and his mother, Andriette Nobel, came from a wealthy family and owned a grocery store.
The family later moved to St. Petersburg, Russia in 1842.
By the age of 17, Alfred could speak and write Swedish, Russian, French, English and German, and went on to study chemical engineering.
Inventions
Discover dynamite
Through Alfred's tireless experiments he eventually discovered that mixing nitroglycerin with a fine sand turned the liquid into a paste, which could be formed into bars. These rods can be used to drill holes with Alfred taking the patent and naming it "dynamite". In addition to dynamite, Alfred also invented a detonator that could be ignited when the fuse was activated.
Alfred died on 10 December 1896, having never married and had no children of his own. He wrote a will and his last will stated that most of his fortune should be used for prizes for those who have given invaluable success in the fields of physics, chemistry, physiology or medicine, literature and peace.
Thus, the Nobel Prize was born and has been awarded annually since 1901.
In 1903, Mari Kyri became the first woman laureate of the Nobel Prize in Physics together with her husband, Pier. After eight years, she received this award for the second time for her contribution to chemistry.
President Theodore Roosevelt was the first American to receive the Nobel Prize in 1906, being honored for brokering the Treaty of Portsmouth in 1905, which ended the Russo-Japanese War. He was president in the period 1901-1909.
Rudiard Kipling, author of The Jungle Book, won the Nobel Prize for Literature in 1907.
Max Planck, famous for founding the scientific institute in Germany that bears his name, won the Nobel Prize in Physics in 1918 for his theory of quantum energy.
The world's most famous physicist, Albert Einstein, was awarded the Nobel Prize in 1921 for the Theory of Relativity, which he received in 1922.
In 1945, Alexander Fleming, Ernst Boris Chain and Howard Walter Florey received the Nobel Prize in Medicine or Physiology "for the discovery of penicillin and its curative effects for a variety of infectious diseases."
Udhëheqësi britanik gjatë Luftës së Dytë Botërore, Uinston Çërçill, u nderua me Çmimin Nobel në vitin 1953, por jo për politikat e tij por në letërsi “për mbrojtjen e vlerave njerëzore me një përshkrimin historik dhe biografik mjeshtëror dhe oratori të shkëlqyer”. Një tjetër personalitet legjendar mori Çmimin Nobel në Letërsi në vitin 1954 dhe ai ishte i pavdekshmi Ernest Heminuej.
Vitet 60 shënuan disa momente të rëndësishme në të gjitha fushat e Nobelit. Ishte pikërisht ajo periudhë që solli përshkrimin e DNA-së. Francis Harry Compton Crick, James Dewey Watson, Maurice Hugh Frederick Wilkins i nderuan në vitin 1962 “për zbulimin e strukturës molekulare të acidit nukleik dhe rëndësinë e tij në lëvizjen e informacionit në lëndën e gjallë”. Në të njejtin vit, John Steinbeck mori Çmimin Nobel të Letërsisë. Dy vjet më vonë, në vitin 1964, filozofi francez, Zhan Pol Sartrë u nderua po në letërsi. Në të njejtin vit In Martin Luter King, i riu fitoi Çmimin Nobel të Paqes.
Në vitin 1973, një tjetër amerikan fitoi Çmimin Nobel të Paqes, ish sekretari i Shtetit, Henri Kisinxher, një nga diplomatët më të shquar të shekullit të 20-të, së bashku me Le Duc Tho të Vietnamit të Veriut për marrëveshjen e paqes që u arrit atë vit.
Nënë Tereza mori Çmimin Nobel në vitin 1979 për punë ne saj me të varfërit në Indi.
Les Valesa, udhëheqësi i lëvizjes Solidarnost në Poloni që solli rënin e komunizmit fitoi çmimin e paqes në vitin 1983.
Dalai Lama i 14-të fitoi Çmimin Nobel të Paqes në vitin 1989 dhe në 2001 mori pjesë në këtë ceremoni me rastin e 100 vjetorit të këtij çmimi.
Në 1990 udhëheqësi i Bashkimit Sovjetik, Mihail Gorbaçov u nderua me Çmimin Nobel të Paqes për politikat e tij progresiste ndërkombëtare. Një vit më pas këtë çmim e fitoi aktivistja birmaneze e të drjetave të njeriut, Aung San Suu Kyi, për përpjekjet e saj për demokraci në vendin e saj. Ajo ndodhet tani nën arrest shtëpiak. Në një akt të pazakontë, në vitin në maj të vitit 2005, komisioni i Çmimit Nobel të Paqes e dënoi këtë lloj trajtimi dhe kërkoi lirimin e saj të menjëhershëm.
Çmimi Nobel i Paqes domimoi titujt e lajmeve në vitin 1994, kur ai iu akordua udhëheqësit të Organizatës për Çlirimin e Palestinës, Jasser Arafat, dhe udhëheqësve izraelitë Shimon Peres dhe Itzhak Rabin për Marrëveshjen e Oslos të vitit 1993.
Në vitet 2000 mjedisi, vitusi HIV dhe përpjekjet për paqe tërhoqën vemendjen e komisioneve të Nobelit.
Ish nënpresidenti amerikan, Al Gor, mori Çmimin Nobel të Paqes në vitin 2007 për përpjekjet e tij për ndërgjegjësimin e publikut nëpër botë mbi ngrohjen globale, çmim që e ndau me Komisionin Ndërqeveritar të OKB-sp për Ndryshimet Klimatike.
Çmimi Nobel i Mjeksësisë në 2008 iu dha francezëve Francoise Barre-Sinoussi dhe Luc Montagnier për zbulimin e vitusit HIV në 1983.
Me Çmimin Nobel të Paqes në 2008 u nderua ish presidenti i Finlandës, Marti Ahtisari, për punën e tij disa dekadash për zgjidhjen e konflikteve nëpër botë, përfshirë ndërpjerjen e luftimeve mes forcave të qeverisë indoneziane dhe kryengritësve në provincën Aceh të Indonezisë.
Çmimi Nobel është një moment glorifikimi për shkencëtarët, shkrimtarët dhe mbrojtësit e paqes në botë. Këtë javë të zgjedhurit dotë marrin një telefonatë nga Skandinavia me një vlerë prej 1.4 milionë dollarësh dhe ftohen të shkojnë në Stokholm ose Oslo për të qënë të pranishëm në ceremonitë e dhënies së çmimit.
Shqiptarët e nominuar për Nobel
Gjergj Fishta është e para figurë që nderoi Shqipërinë ndërkombëtarisht duke u nominuar për çmimin Nobel. Disa here dhe shkrimtari Ismail Kadare ka qënë pretendent për ta fituar.
Fakte interesante
Ata që u detyruan të refuzonin ”Nobelin”
Katër fitues të çmimit Nobel janë detyruar nga autoritetet të refuzojnë çmimin Nobel.
Gjermanët Richard Kuhn, Aldolf Buternandt – fitues në Kimi në 1938 dhe 1939 dhe Gerhard Domagk fitues në Mjekësi në 1939 – u detyruan nga qeveria e Adolf Hitlerit të refuzojnë çmimin.
Boris Pasternak, fituesi i Çmimit Nobel në Letërsi në vitin 1958, fillimisht e kishte pranuar çmimin, por më vonë u detyrua nga autoritetet e Bashkimin Sovjetik ta refuzonte çmimin.
Kush e fitoi më shumë se një herë ‘’Nobelin ‘’
Puna e Komitetit Ndërkombëtar të Kryqit të Kuq është nderuar tri herë me Çmimin Nobel për Paqe. Për më tepër, themeluesi i KNKK-së, Henry Dunant, mori çmimin e parë Nobel për Paqen në 1901.
Linus Pauling është i vetmi person që ka marrë dy çmime Nobel: Çmimin Nobel në Kimi ( 1954 )dhe Çmimin Nobel për Paqe ( 1962).
Dy herë çmimin Nobel e morën edhe amerikani John Bardeen dhe polakja Marie Curie. Bardeen u nderua me Çmimin Nobel në Fizikë në 1956 dhe 1972. Curie fitoi çmimin Nobel në Kimi së bashku me Pierin në 1903 dhe Çmimin Nobel në Fizikë individualisht në 1911.
Fituesit që morën “Nobelin” në burg
Pesë fitues të çmimit Nobel kanë qenë të arrestuar kur u është ndarë çmimi Nobel:
Pacifisti dhe gazetari gjerman Carl von Ossietzky Çmimi Nobel për paqen në vitin 1935
Liderja opozitare e Myanmar, Aung San Suu Kyi, Çmimi Nobel për paqen i ndihmoi të rritej mbështetja ndërkombëtare kur fitoi çmimin në 1991.
Liu Xiabo po vuante një dënim njëmbëdhjetë vjeçar për nxitje të përmbysjes së regjimit në Kinë, kur Komiteti Norvegjez i Nobelit e përzgjodhi atë për çmimin e paqes në vitin 2010.
Aktivisti bjellorus, Ales Bialiatski, i cili fitoi Nobel për paqen me grupe për mbrojtjen e të drejtave të njeriut në Rusi dhe Ukrainë.
Narges Mohammadi, aktiviste iraniane për të drejtat e njeriut, bëhet personi i pestë.
Kandidatja e nominuar mbi 46 herë me radhë ishte shkencëtarja Lise Meitner e cila zhvilloi teorinë e ndarjes bërthamore, e cila çoi në prodhimin e bombës atomike, por si grua dhe çifute ajo nuk mori njohjen që meritonte për punën e saj.
Interesting fact - Many believe that Winston Churchill was awarded the "Nobel" for peace, but in fact, he was awarded in 1953 by receiving the "Nobel" in literature.
It is known that Gjergj Fishta, a famous Albanian Catholic personality.
Ismail Kadare has been nominated several times for the Nobel Prize.
The writer Rexhep Qosja and later also the poet Jeton Kelmendi, both from Kosovo, Fatos Kongoli has been nominated as candidates for the "Nobel" for literature.
Nobel 2023
The Norwegian writer Jon Fosse was announced as the 2023 Nobel Laureate for Literature.
Katalin Kariko and Drew Weissman, Nobel Prize winners for medicine.
The Nobel Prize for Physics in 2023 was won by 3 scientists who conducted experiments with light and opened the door to the world of electrons.
Pierre Agostini, Ferenc Krausz and Anne L'Huillier. / Alfapress.al
-
Ukraine says it destroyed 40 drones launched by Russia overnight
February 11, 21:28 -
``Uzuni started against Barcelona, the formations of both teams
February 11, 21:06
Happening now...
America may withdraw from Europe, but not from SPAK
Nga Gentian Gaba
ideas
top
Alfa recipes
TRENDING 
services
- POLICE129
- STREET POLICE126
- AMBULANCE112
- FIREFIGHTER128