Field, Square, Theater, and Justice and a fait accomplis dossier

2025-02-22 22:08:33 / IDE NGA DORIANA MUSAI

Field, Square, Theater, and Justice and a fait accomplis dossier
On February 16, 2018, the entity Fusha shpk, with administrator Mr. Shkëlqim Fusha, addressed a letter to the Municipality of Tirana and the Ministry of Culture, with the subject “Expression of interest on the development of the National Theater area”, where, among other things, it points out that his company “owns part of the area”, without specifying any data on the property to which it refers. And yet, even without this determination of which property it was referring to, Erion Veliaj, six days later, addressed the Council of Ministers, forwarding the letter with an “expression of interest”.

In the letter bearing protocol number No. 6848/1, dated 23-02-2018, the mayor, now under "prison arrest" by the Special Court for Corruption and Organized Crime, as a suspect for the offense of "Active corruption of high-ranking state officials or local elected officials" and the offense of "Laundering the proceeds of a criminal offense or criminal activity", requested, at that time, the Council of Ministers to take further steps on this proposal submitted by the private entity.

*(The Municipality of Tirana, within the framework of exercising its functions and responsibilities in the field of infrastructure and public services, as well as those in the field of culture, closely related to the fulfillment of contemporary conditions for their organization, is forwarding to you for your consideration and evaluation the expression of interest presented by the company "Fusha" shpk and taking further steps on this submitted proposal.)

*Extract from the cited letter

The field was not unknown to the Municipality of Tirana and the Albanian Government, in fact at the same time, when it sent the letter of expression of interest, the entity was in a contractual relationship with the Municipality of Tirana, for the tender for the works of Skanderbeg Square, announced the winner on 15-08-2016. 'Skanderbeg' Square was inaugurated in May 2018, a few months after the "expression of interest".

E njejta kompani, del në tenderat dhe prokurimet publike, praktikat e të cilave, prokuroria speciale SPAK, i ka tërhequr në Bashkinë Tiranë në kuadër të hetimeve paraprake, dhe gjenden të renditura në  faqet (95-96-97). Ku ndër më të spikaturit janë dy shtesa të kontratës së sipërmarrjes “Rikualifikimi Urban i Sheshit Skënderbej Faza I-rë”, datë 27.12.2018 “; Shtesë kontrate për objektin “Rikualifikimi Urban i Sheshit Skënderbej Faza I-rë”, kontraktor Fusha shpk, me vlerë totale pa tvsh 105,331,520,83 lekë dhe shtesë kontrate datë 19.04.2018 për objektin “Ndërtim parkim nëntokësor, sheshi Skënderbej”; me vlerë totale 44,543,018 lekë. Ku më herët ishte fituar tenderi me kontratë prokurimi 06.09.2016, me vlerë 527,535,937 lekë pa TVSH, identifikuar si oferta e suksesshme. Nga tre operatorë ekonomik, që kishim aplikuar në sistemin elektronik, dy prej tyre nuk kishin paraqitur në sistemin elektronik ofertën ekonomike.  

Shqetësimi i Fushës, për financat publike në ndërtimin e njëteatri ende të paprojektuar “...duke qenë se vlera e investimit parashikohet shumë e lartë dhe e papërballueshme për financat publike aktuale...”. duke e mbështetur “idenë” tij, tek interesi publik i shfaqur “...mbështetur në interesin publik të shfaqur nëmedia për ndërtimin e një teatri të ri...“, në një moment që pak kush e dinte se çfarë planesh kishte qeveria dhe bashkia, e shfaq biznesmenin në një pozitë me informacione përtej publikut.

Fusha shpk shpreh gatishmërinë të bashkëpunoj me Qeverinë, për realizimin e një godine të dedikuar vetëm për Teatrin Kombëtar dhe në përputhje me parametrat modern dhe bashkëkohor dhe 24 ditë më pas, kreu i qeverisë në takimin me dyer të mbyllura, të zhvilluar më 12 mars 2018, në COD, me kreun e Bashkisë, dhe një trupë të aktorëve të Teatrit Kombëtar,prezanton projektin e Teatrit të ri, projektuar nga danezi Bjarke Ingels, projekt i cili më vonë do të dilte se ishte paguar nga Fusha.

“Godina do shëmbet, dhe mbi gërmadhat e të shkuarës do të ngrihet teatri i ri kombëtar"- Rama në takimin e 12 marsit të 2018.

Rama, me nje projekt të paguar nga një privat, dhe me një letër për shprehje interesi, të cilës ende nuk i ishte përgjigjur zyrtarisht, ritheksoi në këtë takim, vendosmërinë e tij për idenë e shembjes së teatrit duke e krahasuar teatrin e vjetër me një “një teatër komune”, ku më shumë se sa të ndërtonte një teatër të ri, kryeministri më shumë po i gëzohej idesë së shembjes së tëvjetrit.

Rama do të flasë për Projektin e Zonës i cili do të fillonte nga Teatri,  dhe ku “Teatri do të jetë faza prioritare e projektit dhe garancia e ndërtimit të tij brenda tre ... procedure që do tëfinalizohet në kuvendin të Shqipërisë për një investim kaq tëmadh për kulturën, dhe për Tiranën, pasi studioja”.

Ndërsa Fusha e përshkruan, si zhvillimi që “do të plotësojë si hallkë e fundit, gjerdanin e ndryshimeve që qendra e Tiranës, ka pësuar gjatë viteve.”Pak muaj më vonë ky “gjerdan” do të shndërrohej në një kurth ku Bashkia, Ministria, Këshilli i Ministrave dhe vetë Fusha, do të përballeshin, me beteja ligjore dhe mediatike,dhe një protestë.

Nën lenten e re që solli Vendimi i Gjykatës së Posaçme të shkallës së parë për “Korrupsionin dhe krimin e organizuar” AKTI nr.7,  i datës 09.02.2025, marrëdhënia Bashki-Fusha, e nisur që nga 2016,  me tenderin e lotit të parë (janë gjashtëtendera për të njejtin projekt), të sheshit Skënderbej, mund të rikornizohet.

Nga dosja e përgatitur nga prokurorët specialë, del se Fusha shpk është një nga kompanitë, që kishin bërë dhurata të dyshuara dhe si të pajustifikuara ndaj OJF-së dhe shoqërive në pronësi të Ajola Xoxës, bashkëshortes së Veliajt në nëntor tëvitit 2020 (faqe 65). Jemi në të njejtin vit, kur në muajin shkurt, Fusha u tërhoq nga kontrata e “fusha shpk” për ndërtimin e teatrit kombëtar, në 26 shkurt të 2020, dhe katër ditë pas pas shembjes së teatrit, më 21 maj 2020, në një intervistë me “Tv T”, , Shkëlqim Fusha, do të shprehej  se "Projekt-ideja është bërë nga Bjarku dhe porositur nga ne, është e paguar nga ne te Bjarku dhe ne nuk na duhet më, në fund fare mund t’ia dhurojmë bashkisë. Po, u kam premtuar, është e tyre".

Përgjigja e Ministrisë së Kulturës, e cila, do të duhej të ishte -sipas zinxhirit të vendimarrjes,- ajo që do t’i hapte dritën jeshile “zhvillimit të përbashkët”, në protokollin e të njëjtës ministri është e regjistruar me Nr. 1393/1 Prot., datë 29.03.2018. edhe pse me një projekt të prezantuar publikisht nga shefi i saj, mëherët se sa letra për “shprehje interesi” t’i shkonte në tavolinën e Ministrit,  Mirela Kumbaro, më 29 mars 20198, i kthen përgjigje se “Ministria nuk disponon mjetet e mjaftueshme financiare për realizimin e një godine të re të Teatrit Kombëtar, sipas standardeve ndërkombëtare”.

Ky togfjalësh do të ishte edhe kali i betejës të cilit i hipi qeveria, bashkia Tiranë, dhe instrumentat apo njerëzit e përdorur prej tyrë, për të justifikuar shembjen e teatrit kombëtar. Kumbaro më herët, në një intervistë të datës 14 shkurt 2018 u shpreh se ““Ne i kemi kërkuar kryetarit të bashkisë që të parashikojë në të njëjtin truall një projekt për Teatër Kombëtar”, duke u futur në vallen e nisur më herët, në mbledhjen e Këshillit Bashkiak më 23 nëntor 2017, nga Erion Veliaj: “Kemi marrë një propozim, ndoshta një nga propozimet më të bukura që kam parë ndonjëherë, për teatrin ri kombëtar. Arkitekti i famshëm Bjarke Ingels, që sot cilësohet si arkitekti më i famshëm dhe më i suksesshëm në botë, na ka bërë një propozim tejet interesant për teatrin kombëtar.

The Municipality of Tirana, five months after this statement by Veliaj, informed the Ministry of Culture about the "possibility of implementing an urban development project...where the most important thing is to build the new National Theater", with letter No. 6848/6, only on 14.5.2018, three months after Fusha expressed interest and two months after the Prime Minister had made the fait accompli.

Time showed that that plan was set in a project, earlier than March 12, 2018, which, although not developed by Fusha shpk, and was not completed in three years as promised, was provided with a construction permit in 2023, no. 163/3 dated 19.06.2023 with a completion date of 27 months, where the contractor for the works is BOE, BE-IS and AGIKONS shpk, the administrator of the latter, Gentian Sula together with Shkëlqim Fusha are persons under investigation since February 9, 2025, on whom charges of suspicion of "active corruption of high-ranking state officials or local elected officials" are burdened, provided for by Article 245 of the Criminal Code.

While Fusha shpk got the tower it wanted, a 23-story tower will be built behind the National Theater, on a public area of ​​1,266 m2, which the Municipality of Tirana "donates" through an agreement where it receives construction area in exchange.

This is just one part of the theater file, which seems to be the protagonist in many other investigative files and will most likely conclude, as Fusha defined, to be the necklace that will connect the entire corrupt affair developed by the Municipality of Tirana and the Albanian Government.


 
 

Happening now...