FLASH NEWS
Ahmet Zogu, Ceno Kryeziu, or the Serb Nikolla Pashiq, who ordered the murder of Bajram Curri?! The mysteries of March 29, 1925 in Dragobi, what is said in the document
2025-03-31 14:56:41 / JETË
On March 29, 1925, the patriot and fighter Bajram Curri was killed in Dragobi. He was born in Krushë e Madhe, a village between Gjakova and Prizren.
He was one of the organizers of the Albanian League of Peja in 1899-1900. He helped establish patriotic clubs and Albanian schools in Kosovo, and defended the Albanian alphabet of the Congress of Manastir. He participated in the General Armed Uprising of 1912, where he distinguished himself as one of the most capable commanders in the battle with the Ottoman armies at Qafë e Prushit, as well as in Fushë Kosovë. After 1912, he worked for the defense of the independent Albanian state, as well as for the issue of Kosovo. Bajram Curri did not agree with the unjust decisions of the Conference of Ambassadors in London in 1913, which left Kosovo outside the borders of the Albanian state.
In September 1913 he was one of the leaders of the popular armed uprising in Kosovo against the Serbian-Montenegrin yoke. In 1918 he was elected one of the leaders of the "National Defense of Kosovo" Committee. On behalf of this Committee, Bajram Curri, together with other Albanian patriots of Kosovo, sent a protest to the Paris Peace Conference in 1919, in which they demanded that the rights of Albania and the Albanian population in Kosovo be recognized and that it be recognized the right to freely express its national aspirations.
At the Congress of Lushnja in 1920, he was elected a member of the National Council. This council entrusted him with the duties of minister without portfolio and commander-in-chief of the armed forces. He distinguished himself in Albanian political and social life, especially during the years 1920-1924, where, in addition to the war for liberation and national unification, the effort for the consolidation and democratization of the Albanian state also stood out.
Bajram Curri was born in Gjakova on January 16, 1862 and was an Albanian soldier of the Ottoman Empire, politician and activist, who fought for the independence of Albania, later fighting for Kosovo and its incorporation into it after the Treaty of London in 1913. He was posthumously awarded the title Hero of the Albanian People. He was born in Kruše e Madhe, Rahovec while his family was being sent to prison in Prizren. The Curri were known as zotní, the title until Bajrami was held by Aga. This family inherited the title of voivode for the Krasniqe, Nikaj and Mërtur bajrakëts. After his father's participation in an uprising in the Krasniqe highlands in 1860 against heavy taxes and conscription, the Curri were imprisoned in Gjakova.
Shaqir agë Curri ishte njeri i besuar i Abdullah pashë Drenit në Gjakovë, dhe, me sa duket, kishte luajtur rol në tagërmbledhjen dhe rekrutimin në krahinë. Ai ndihmoi Abdullah Pashën në sulmin kundër Mehmet pashë Maxharrit dhe u vra gjatë përleshjeve nga trupat e Lidhjes së Prizrenit. Nga pozitat tradicionale të familjes në Malësinë e Gjakovës, si për kundërshtitë ndaj Kryezinjve, u emërua komandant xhandarmërie e zgjodhi kapiten në Prizren, më vonë major në Prishtinë, e së fundmi kolonel (allajbeg) në Shkup, ku kishte në dorë xhandarmërinë e gjithë Vilajetit të Kosovës. Ishte një nga organizatorët e Lidhjes Shqiptare të Pejës të viteve 1899- 1900, udhëheqës i lëvizjes në Kosovë dhe një nga prijësit kryesorë të Mbledhjes së Ferizajt, të korrikut 1908, ku përkrahu kërkesën për vendosjen e kushtetutës. Ndihmoi në themelimin e klubeve e të shkollave shqipe në Kosovë dhe mbrojti alfabetin e gjuhës shqipe të vendosur në Kongresin e Manastirit.
Qe nënkryetar i klubit “Bashkimi” të Shkupit nga viti 1908. Ndihmoi kryengritjen e armatosur të Malësisë së Mbishkodrës të vitit 1911, dhe u bëri një qëndresë të fortë forcave osmane në Qafën e Morinës. Në maj të vitit 1912 u bashkua me vendimet e mbledhjes së Junikut, mori pjesë në kryengritjen e përgjithshme të armatosur, u shqua si një nga tribunët popullorë që theu forcat osmane në Qafën e Prushit në korrikun e 1912, dhe në Fushë Kosovë. Me Hasan Prishtinën në krye, Isa Boletinin, Idriz Seferin dhe Riza bej Gjakova në krye të forcave kryengritëse hyri në Shkup. Bajram Curri nuk u pajtua me vendimet e Konferencës së Londrës të 1913 që lanë jashtë kufijve të shtetit shqiptar Kosovën dhe vise të tjera shqiptare dhe luftoi për bashkimin e tyre me atdheun. Në vitin 1913 qe një nga drejtuesit e kryengritjes së armatosur popullore në Kosovë kundër zgjedhës serbomalazeze. Më 1914 mori pjesë në qëndresën kundër Revoltës së Shqipërisë së Mesme në Durrës. Po ashtu me Hasan Prishtinën, Ahmet Zogun dhe Isa Boletinin ishin organizatorë të kryengritjes antiserbe të vitit 1915. Me të hyrë ushtritë austriake në Gjakovë më 1916, shkoi në terren ku interesohet për rendin dhe qetësinë, dhe për zhvillimin arsimor. Në vitin 1918 u zgjodh anëtar i Komitetit “Mbrojtja Kombëtare e Kosovës” dhe u bë një nga veprimtarët e saj kryesorë. Në Kongresin e Lushnjës u zgjodh anëtar i Këshillit Kombëtar, i cili e caktoi ministër pa portofol të qeverisë dhe komandant të përgjithshëm te forcave të armatosura.
Udhëhoqi veprimet ushtarake për shtypjen e lëvizjes esadiste në Shqipërinë e Mesme dhe gjithashtu bashkëpunoi me Zogun kundër lëvizjes separatiste të Republikës së Mirditës. Ishte ndër udhëheqësit kryesorë të forcave demokratike revolucionare që shpartalluan repartet zogiste dhe i hap rrugën fitores së Lëvizjes së Qershorit 1924. Në vjeshtë të vitit 1924 shkoi në Gjenevë për të paraqitur para Lidhjes së Kombeve çështjen e të drejtave të popullsisë shqiptare të Kosovës të shtypur egërsisht nga serbomëdhenjtë. E vazhdoi luftën kundër reaksionit të brendshëm dhe shovinistëve serbë edhe pas shtypjes së Lëvizjes së Qershorit.
Në fund të dhjetorit të vitit 1924, Bajram Curri, pasi ishte kthyer nga një udhëtim në Europë, duke takuar kancelaritë për çështjen e Shqipërisë, arrin në Krasniqe të Tropojës dhe strehohet në Bujan, në shtëpinë e bajraktarit të Krasniqes, Sali Mani. Aty organizojnë takime nën drejtimin e Currit për t’i riorganizuar forcat për t’i bërë ballë ndonjë kryengritjeje të armatosur. Në këto takime përfaqësuesit nga fisi i Gashit dhe i Bytyçit ishin të paktë, duke arsyetuar se “kufiri i tokës së pashkelur ishte pjesa perëndimore e Valbonës” dhe më 3 shkurt 1925 lidhin besën për të qenë deri në fund me Bajram Currin, për të mbrojtur Tropojën dhe mbarë trojet shqiptare. Para disa vitesh Gjon Neçaj shkruante se më 8 shkurt filloi mësymja dhe qëndresa heroike, duke çliruar krejtësisht Gashin. Nënprefekti me suitën e tij ikin drejt Jugosllavisë. Forcat kryengritëse në mbrojtje të vendit, pasi i drejtohen prefekturës, ndeshen në forcat e Ceno Beg Kryeziut, i cili kishte marrë masat e fortifikimit dhe i detyron malësorët të kthehen pas një përpjekjeje të pasuksesshme.
Kushtet e një kryengritjeje të re ishin mjaft të vështira. Më 10 shkurt, forcat e xhandarmërisë, të organizuara në ushtri të rregullt, nga qafa e Luzhës, nga ku Tropoja dukej si në pëllëmbë të dorës, filluan bombardimet në rrafshin e malësisë. Një ditë më vonë, Ceno Beg Kryeziu, kishte nënshtruar krahinën e Tropojës, e mbi 10 mijë forca ushtarake mercenare të Ceno Beg Kryeziut dhe Muharrem Bajraktarit, vazhdonin shtypjen dhe terrorin në Malësinë e Gjakovës. Në bashkëpunim me Pashiqin, u shkatërrua Malësia si bazë dhe strehë e çetave të Kosovës. Duke vëzhguar aktivitetin e Bajram Currit si dhe influencën në Malësi dhe në Kosovë, kërkohej nga Tirana zyrtare me çdo kusht vendndodhja e tij, kundrejt shumës prej 10 mijë franga ari që Ahmet Zogu kishte vënë në dispozicion për ata që e informonin vendin dhe gjendjen e Plakut të Maleve, Bajram Curri. Në ditët e fundit të marsit 1925, u arrit zbulimi i vendit ku jetonin trimat. Paraja duket se kishte bërë punën e saj. Për vrasjen e Bajram Currit, përveç Ahmet Zogut e Ceno Beg Kryeziut, ishte i interesuar edhe Pashiqi i Jugosllavisë.
Ai kishte vënë në dispozicion gjysmë milionë dinarë si shpërblim të kësaj “vepre”, pasi me eliminimin e Bajram Currit, eliminohej ideja kryesore e udhëheqjes së luftës për një Shqipëri etnike, të cilën e kishte mohuar Konferenca e Ambasadorëve në Londër qysh në vitin 1913 për të kënaqur shovinizmin serbo-sllav. Gjon Neçaj ka treguar se më 29 mars forcat rebele rrethuan shpellën e Dragobisë ku kishte disa ditë që strehohej “Plaku i Maleve” me shoqëruesit e tij. Të rrethuarit vendosin të qëndrojnë deri në fund në shpellë. “Vetëm të dimë me ba detyrën tonë të fundit që na takon, e për tjetër të mos kujtoni e mos kini dert”,-u thotë Bajram Curri njerëzve të tij që i qëndronin pranë. Rruga që ishte caktuar nga do të kalonte Bajram Curri vetë i tretë, ishte e pozicionuar nga xhandarmëria, siç mund të mendohet se ishin spiunuar, e ndërkohë i propozuan që të dorëzohej, por nuk pranoi asnjë marrëveshje. Siç është pohuar plaku i maleve me plumbin e fundit të revoles së tij, ia shtiu vetes, kurse përkrahësit e tij u kapën me armët e dala jashtë përdorimi.
Sipas tij Koço Kota, kryeministri dhe ministri i Brendshëm çonte telegramin e urimit prefektit të Kosovës në Lumë, ku shkruhej: “Në emën të qeverisë shqiptare ju falënderoj dhe ju përgëzoj për veprën patriotike që keni krye, tue e zhduk nga faqja e dheut njeriun e shpellave që kërcënonte qetësinë e Shqipërisë. Për vdekjen e tij shkruante Faik Konica në gazetën “Dielli”, që është botuar në Boston me titull “Me vdekjen e konfirmuar të Bajram Currit, u zhduk një fytyrë plaku fisnik nga sheshi i Shqipërisë”. Kurse Fan Noli i kushtoi vargjet: “Thonë u shtri, e thonë u vra, Po ti s’vdiqe, or Baba, As te shkëmb’ i Dragobisë, As te zëmr’ e Djalërisë. As je vrar’ e as po vritesh Legjendar Ante po rritesh. Dithiramb i Dragobisë, Tmerr, panik i mizorisë.”
Lavdia dhe tragjikja e akterëve të Pavarësisë
JUSUF BUXHOVI/ Pavarësia e Shqipërisë, akterëve të saj kryesor, u fali lavdi të përhershme, por një pjesë të tyre edhe tragjedi. Pse ndodhi kjo, që shumë prej atyre që udhëhoqën kryengritjet e pranverës dhe verës së vitit 1912 në Kosovë, pas shpalljes së pavarësisë në Vlorë më 28 11 1912 dhe në vitet në vijim, gjatë dhe pas konsolidimit të shtetit shqiptar, midis dy luftërave botërore, shumë prej tyre si: Luigj Gurakuqi, Bajram Curri, Hasan Prishtina e të tjerë, u vranë mes veti ose në atentate të përgatitura kundër njëri-tjetrit?
Shkurtimisht arsyet duhen kërkuar:
-Së pari – te vendimet e Konferencës së Ambasadorëve në Londër, që në gusht të vitit 1913 njohu pavarësinë e Shqipërisë të përgjysmuar, me çrast qendra e saj politike: Kosova dhe pjesë të tjera të Maqedonisë dhe të vilajetit të Janinës, iu njohën Serbisë, Malit të Zi dhe Greqisë. Me çka u rrënua projekti i shtetit etnik shqiptar;
-Secondly – to the logic of the state, to which the Albanian state was subject after the Paris Peace Conference and Albania's admission to the League of Nations, which obliged it to ratify state conventions with Greece and the Kingdom of Serbs, Croats and Slovenes in 1925. With these conventions, which also defined state borders, Albania under Prime Minister Ahmet Zogu at the time was, among other things, obliged to fight the irredentist movement within Albania, which was led by Kosovo leaders involved in the Committee for the Defense of Kosovo established in Shkodra in June 1918, and where well-known personalities who deserved Albania's independence acted, such as Hasan Prishtina, Bajram Curri, Bedri Pejani and others. Also, according to these interstate conventions, the Albanian state was obliged not to support any irredentist movement outside the state borders (Kosovo and Macedonia).
These positions had serious and tragic consequences for the irredentist forces within the Albanian state in the North (Kruma, Tropoja and the Gjakova Highlands), as well as for the Kachak movement in Kosovo, led by Azem Bejta and others, which within a short time was violently extinguished by Belgrade.
In these circumstances, always in accordance with the logic of the state, the irredentist movement in Albania, involved in the events of June-December 1924, which are called on the one hand a democratic revolution and on the other hand a coup against the Albanian state, and which Albanian historiography has not yet determined the place for, both because of the ideological dictatorship and because of the confusion to free itself from it in accordance with the truth, had to be sacrificed for the sake of the Albanian state. The former comrades-in-arms, who participated in the wars for the independence of Albania and in many cases for its consolidation between 1914-1924, among them the most distinguished: Ahmet Zogu and Bajram Curri, found themselves in opposite camps. The London Conference and the Paris Peace Conference, in accordance with the interests of the Great Powers, determined this tragic fate for them.
The murder or suicide of Bajram Curri (all one), that of Hasan Prishtina and others, without detracting from their great merits for Albania's independence, must be seen in this prism.
Today, after 100 years, when we commemorate the assassination of Bajram Curri, as well as the events that preceded it, we must nevertheless take into account the above factors, which turned the actors of Albania's independence and its developments on the path to its consolidation as a state, from their pious glory and historical halo, into tragic figures, into political opponents, who turned their guns on each other. / Panorama
Happening now...
Rama-Meta, si aleanca e 1 Prillit zhbëhu Shqipërinë
Nga Namir Lapardhaja
ideas
top
TRENDING 
services
- POLICE129
- STREET POLICE126
- AMBULANCE112
- FIREFIGHTER128