English
Luaj me Fjalëkryq
Lajme flash

Analiza: Çfarë përfshin paketa 800 miliardë euro për armatosjen e BE?

26 Mars 2025, 22:45 / BOTA ALFA PRESS

Analiza: Çfarë përfshin paketa 800 miliardë euro për

Brenda pak javësh, Samitet e Bashkimit Evropian me temën kryesore mbrojtjen dhe sigurinë, ndërhyrjet e Komisionit Evropian, por edhe takimet e të ashtuquajturave “shtete të vullnetshme” për sigurinë e Ukrainës, pasuan njëri-tjetrin me një ritëm të furishëm, në përpjekje për të gjetur mjetet dhe metodat për riarmatimin masiv dhe të shpejtë të Bashkimit Evropian.

Ideja e autonomisë së mbrojtjes së BE-së nuk është e re. Në vitin 2015, ish-presidenti i Komisionit Evropian, Jean-Claude Juncker, kishte bërë thirrje publike për krijimin e një ushtrie evropiane, propozim që u refuzua nga vendet anëtare të BE-së.

Dhjetë vjet më vonë, e njëjta ide u rikthye në Këshillin Evropian. Më konkretisht të enjten e kaluar, më 20 mars, kur u diskutua nga 27 krerët e shteteve dhe qeverive të BE-së. Ata arritën një strategji të përbashkët për rritjen e aftësive mbrojtëse gjatë pesë viteve të ardhshme. Koha nuk është e rastësishme, pasi, përveç faktit që disa agjenci evropiane të inteligjencës kanë paralajmëruar për agresion të mundshëm rus në një ose më shumë vende të BE-së brenda tre deri pesë viteve, disa qeveri evropiane nuk përjashtojnë skenarin e një tërheqjeje të pjesshme apo edhe totale ushtarake të Shteteve të Bashkuara nga Kontinenti i Vjetër.

Korniza tashmë ishte paraqitur nga Komisioni Evropian me të ashtuquajturën “Letra e Bardhë” për riarmatimin e Evropës, me të cilën organi ekzekutiv i BE-së shpreson se deri në vitin 2030 mund të vihen në dispozicion deri në 800 miliardë euro për blerjen e pajisjeve mbrojtëse, shumica e të cilave duhet të prodhohen në BE.

Pikat kryesore të planit përfshijnë një fond të ri të quajtur SAFE (Security Action for Europe), përmes të cilit shtetet anëtare do të kenë akses në 150 miliardë euro që Komisioni do të marrë hua nga tregjet dhe më pas do t’u japë hua me një normë interesi shumë të ulët shteteve anëtare. Arsyeja është se Komisioni Evropian, i cili ka një vlerësim të lartë të kredisë (AAA), mund të marrë hua me norma interesi shumë më të ulëta se shumë shtete të BE-së.

Afati i fundit për paraqitjen e një kërkese për kredi është 30 qershori i vitit 2027 dhe vendet e BE do të duhet t’i shlyejnë ato brenda 45 viteve. Në të njëjtën kohë, Komisioni u lejon vendeve anëtare të BE-së të devijojnë nga rregullat e Paktit të Stabilitetit që të mund të investojnë në mbrojtje deri në 1.5% të PBB-së së tyre çdo vit, një përqindje që nuk do të llogaritet në deficitin publik, diçka që me parashikimet më optimiste mund të mobilizojë deri në 650 miliardë euro.

Megjithatë, shumë në Bruksel besojnë se objektivi prej 800 miliardë eurosh nuk do të arrihet kurrë. Disa nga shtetet anëtare më të mëdha dhe më të pasura të BE-së, me vlerësime të larta të kreditit, si Gjermania, e cila njoftoi një rritje të shpenzimeve të mbrojtjes deri në 500 miliardë, nuk kanë ndërmend të marrin hua të mbështetura nga BE, ndërsa disa shtete anëtare me borxhe të mëdha, kryesisht në Evropën Jugore, nuk kanë ndërmend të shtojnë barra të reja financiare.

Në një përpjekje për të nxitur industrinë evropiane të mbrojtjes dhe për të kënaqur prodhuesin më të madh të mbrojtjes të BE-së, Francën, Komisioni përcakton që 65% e prokurimeve të përbashkëta të mbrojtjes të financuara nën SAFE duhet të prodhohen nga furnitorë me bazë në BE, Norvegji ose Ukrainë. Megjithëse kreditë do të jenë në dispozicion vetëm për këto vende, prokurimi i përbashkët i mbrojtjes do të përfshijë edhe vendet e treta.

Konkretisht, vendet anëtare të Zonës Ekonomike Evropiane (EEA/EFTA), përkatësisht Zvicra, Islanda dhe Lihtenshtajni, vende me të cilat BE ka lidhur një partneritet sigurie dhe mbrojtjeje, si Moldavia, Koreja e Jugut, Japonia, Shqipëria dhe Maqedonia e Veriut, si dhe “vendet aderuese, vendet kandidate dhe kandidatet potenciale”. Dhe megjithëse Mbretëria e Bashkuar aktualisht është jashtë skenës, Turqia, si vend kandidat, mund të përfitojë, në kushte të caktuara.

Sipas propozimeve të Komisionit Evropian, vendet kandidate mund të marrin pjesë në prokurimin e përbashkët të pajisjeve të mbrojtjes, por nuk mund të marrin kredi përmes mekanizmit SAFE. Turqia , si vend kandidat, teorikisht mund të marrë një pjesë të tortës qindra miliarda euro që do të ndahen për mbrojtjen gjatë pesë viteve të ardhshme. Në “Librin e Bardhë” të Komisionit ka një paragraf të veçantë për fqinjin, ku ndër të tjera thuhet se “Turqia është vend kandidat për anëtarësim në BE” dhe një partner afatgjatë në fushën e Politikës së Përbashkët të Sigurisë dhe Mbrojtjes. BE do të vazhdojë të angazhohet në mënyrë konstruktive për të zhvilluar një partneritet të dobishëm reciprok (UAV-të ) dhe sistemet anti-drone, janë jashtëzakonisht të kufizuara, e cila përbën shqetësim për shtetet anëtare si Polonia dhe Gjermania.

Mbretëria e Bashkuar nuk është vetëm fuqia e dytë bërthamore në kontinentin evropian, por edhe një vend me industri të forta mbrojtëse që tashmë po bashkëpunojnë në shumë projekte të mbrojtjes pan-evropiane. Zyrtarët evropianë e dinë se zinxhirët e prodhimit midis dy palëve janë aq komplekse dhe të fuqishme sa që do të ishte jashtëzakonisht e dëmshme për t’i thyer ato. Kompanitë britanike, si gjiganti i mbrojtjes BAE Systems, marrin pjesë, ndër të tjera, në prodhimin e avionit luftarak Eurofighter Typhoon, së bashku me Airbusin evropian dhe atë italian Leonardo, që bashkëpunon me Baykarin turk, ndërsa e njëjta industri merr pjesë edhe në prodhuesin franko-italian të sistemeve raketore MBDA.

Në këtë kontekst, Mbretëria e Bashkuar përshkruhet në “Librin e Bardhë” të Komisionit si një “aleat thelbësor”, ndërsa Brukseli dhe Londra po garojnë me kohën për të siguruar që kompanitë britanike të marrin pjesë në riarmatimin e Evropës. Shefja e diplomacisë evropiane, Kaia Kalas, do të udhëtojë drejt Londrës për të përgatitur terrenin për Samitin Bashkimi Evropian-Mbretëria e Bashkuar, i cili do të zhvillohet majin e ardhshëm me objektivin kryesor nënshkrimin e marrëveshjes së mbrojtjes dhe sigurisë që do të hapë derën për riarmatimin e BE-së dhe në industritë britanike.

Prodhuar në Evropë ose…

Edhe pse një nga propozimet kryesore të Komisionit për vendet anëtare të BE-së dhe dëshira kryesore e Francës është bli “Made in Europe”, varësia e mbrojtjes e vendeve evropiane nga SHBA është e madhe. Importuesi më i madh i armëve brenda BE-së sot është Polonia, e cila blen 87% të sistemeve të saj të armëve nga Shtetet e Bashkuara dhe Koreja e Jugut.

Për Holandën, importuesin e dytë më të madh brenda BE, apo për Italinë, situata është edhe më spektakolare. Shtetet e Bashkuara përbëjnë përkatësisht 97% dhe 94% të blerjeve të tyre të armëve. Greqia bën përjashtim, pasi furnizuesi më i madh i tyre është Franca.

Në të njëjtën kohë, shumica dërrmuese e shteteve të BE-së, përfshirë Greqinë, përdorin sisteme anti-ajrore Patriot të prodhuara nga Amerika. Megjithëse Portugalia u bë vendi i parë që anuloi blerjen e avionëve luftarakë amerikanë F-35 për shkak të politikës së Donald Trump, ata mbeten treguesi i parë i armëve në BE. Nëse vendet anëtare do të blejnë armatime “Made in Europe” apo do të vazhdojnë të mbështeten te industria e mbrojtjes amerikane, do të shihet në javët në vijim.

 

Po ndodh...

Dua të lexoj më shumë lajme

ide

top

receta Alfa

TRENDING

shërbime

  • POLICIA129
  • POLICIA RRUGORE126
  • URGJENCA112
  • ZJARRFIKESJA128