FLASH NEWS
"We are for the removal of Enver's name, not his work" - Meeting with Azem Hajdari on February 15, 1991! The incident with the protesters and the intervention of Ylli Vejsi that calmed the situation: Let them, let's see how...
2025-02-14 22:51:54 / JETË
Every time the anniversary of the hunger strike of the students of the State University of Tirana comes, my friend and colleague, cameraman Bujar Kore, tells me: "I'm writing about the strike, man. Only you and I were there, no one else. We covered that strike step by step, from morning to midnight, day by day, from the time it began until it ended. Others are taking our work, without a shred of shame, they brag about it, without even mentioning our names."
Cameraman Bujar Kore was so outraged by this fact that he took a pen and wrote it himself, even though his pen is a camera. I have always opposed it with the expression that we have done our duty, nothing more.
Much has been written and spoken about the student hunger strike in Tirana. The initiators, members of the strike, teachers, doctors, leaders of other parties have spoken. In short, everything has been said. Now, after 34 years, I want to emphasize something else. What happened at RTSH about this strike, which many people anathematized with the desire to set it on fire and destroy it from its foundations.
On February 15, 1991, our filming group went to the Student City. We met with Azem Hajdari, who had taken on the role of the strike initiator group. In front of the camera (at that time we were the only television in Albania) Mr. Azem declared: “We are not the tool of any party. We do not want to go to that university that bears the name of Enver Hoxha, a name that we did not give ourselves. We are for the removal of his name, not his work. He belongs to the Albanian People's Party, and let his party do whatever it wants with him. The university belongs to the students. We are in our own home and we do not ask anyone for permission for the steps we will take in the future. If our demands are not taken into account, then we will go on a hunger strike”.
His interview was broadcast that same night, as was a statement by the Ministry of Internal Affairs on the situation in the country.
Three days later, 723 students signed a petition to go on hunger strike.
That morning I was called to the television directorate. In addition to the director Virgjil Kule, there was the deputy director Ylli Pepo, my chief of editorial staff, the head of programming and the General Director of RTSH – Sefedin Cela.
– We thought you would go to Student City to cover the student hunger strike – he told me.
– Of course! – I agreed.
– Një minutë, – thotë drejtori i përgjithshëm. – të thirrëm se situata është mjaft delikate. Duhet bërë shumë kujdes. Mund të mos ju pranojnë. Mund t’ju provokojnë. Para godinës së grevës është gjithë Tirana. Ka lloj-lloj njerëzish. Ka njerëz të irrituar që mund t’ju provokojnë. Operator do të kesh Bujar Koren. Jeni të dy me eksperiencë në TV prandaj po ju dërgojmë ju të dyve. Shofer do keni Xhodën i cili do të kthehet menjëherë në televizion, sapo t’ju cojë.
– Unë mendoj që grevën e urisë ta transmetojmë direkt në çdo edicion lajmesh, prandaj të dërgojmë atje autobuzin, – tha Ylli Pepo.
– More, jeni në vete? – ndërhyri drejtori i përgjithshëm. Unë po them që edhe makina që do t’i çojë, të kthehet menjëherë, e ju flisni për autobus.
– Më duket se shoku Ylli ka të drejtë, – i them unë. Atje po ndodh diçka e madhe. Gjithë Tirana është atje. Madje gjithë Shqipëria i ka sytë tek ajo grevë. Shumë prindër që kanë ardhur në Tiranë për të marrë fëmijët e tyre, kanë qëndruar pranë fëmijëve, pasi ata nuk kanë pranuar të largohen nga shokët e tyre.
– Ju doni të kemi një autobus më pak, – ndërhyri I revoltuar Drejtori i Përgjithshëm.
– Pastaj Fiqiriu mund të mos e përballojë transmetimin direkt.
– Si Fiqiriu ashtu edhe operatori janë punonjës me eksperiencë – ndërhyri Virgjil Kule, – e përballojnë shumë mirë. Unë kam besim tek të dy, prandaj edhe unë jam dakord që në Qytetin Studenti për grevën e urisë të studentëve të dërgojmë autobusin.
Mbledhjen e mbylli drejtori i përgjithshëm duke thënë se të gjithë jemi dakord për ta pasqyruar këtë ngjarje, por pa autobus. Kurse ti, – m’u drejtua ai mua – kujdes, sidomos në montazh. Në muret e sallës së grevës ka parulla si “Enver – Hitler”, karikatura, e ku di unë. U bëjmë qejfin studentëve, po acarojmë një popull të tërë.
Drejtori i Përgjithshëm kishte informacion të hollësishëm mbi atë që ndodhte në qytetin studentin. Ai kërkonte ekuilibër. Pastaj ku i dihet se sa do të vazhdojë kjo grevë.
Pas mbledhjes u nisëm menjëherë në Qytetin Studenti. Studentët nuk kishin hyrë ende në grevë. Ata ishin grumbulluar para kino-klubit “Studentit”. Në mbështetje të tyre qëndronin mijëra qytetarë të Tiranës. 723 studentë ishin regjistruar e kishin hedhur firmat për të hyrë në grevë urie.
Sapo mbërritëm në qytetin “Studenti” makina jonë u bllokua nga dhjetëra protestues.
– Përmbyseni atë makinë, – thërriti dikush nga turma. – Poshtë televizioni shqiptar! TV gënjen…TV është vegël e PPSH-së. Këta janë shërbëtorë të lindur të regjimit…
Turma ishte aq e acaruar sa ishin gati të na shqyenin. Qytetar të tjerë na rrethuan e donin të merrnin kamerën. Dhjetëra duar u zgjatën në të katër anët e makinës për ta përmbysur. Shoferi doli i alarmuar, me lutjet se çfarë faji u kishte makina.
Ky konfrontim zgjati gati dhjetë minuta, e nuk dihej se si do të përfundonte sikur të mos ndërhynte Ylli Vejsiu.
– I lini të bëjnë punën e tyre. Do e shohim në mbrëmje se si do e pasqyrojnë këtë grevë.
Turma u qetësua, ndonëse Bujari i sqaronte se po të mos filmonim, si do e merrte vesh populli se çfarë po ndodhte në Qytetin Studenti? Filmuam një miting të improvizuar. Abdi Baleta tha midis të tjerash se kam qenë në shumë forume ndërkombëtare. Kam folur edhe në OKB, po emocionet që kam sot përpara jush janë të veçanta, të jashtëzakonshme. Kushdo që vjen sot këtu gjen demokracinë.
Në orën 13, studentët puthin flamurin kombëtar e ngjiten në katin e dytë ku do të ngujoheshin në grevën e urisë. Pas lajmeve të mesditës, shkojmë përsëri në Qytetin Studenti. Tani askush nuk na kundërshton. Jemi më të qetë e punojmë normalisht.
Në lajmet e orës 20:00, transmetojmë jo vetëm ato që kishim xhiruar para dite, por edhe ato që kishim xhiruar pasdite. Në to përfshihej një deklaratë e Kujtim Çashkut si kryetar i forumit për të drejtat e njeriut, por edhe intervista me Blendi Gonxhja, Arjan Manhasa, Ridvan Peshkopinë, Mesila Doda, etj.
Pas lajmeve, rreth orës 20:30, shkuam përsëri në Qytetin Studenti. Sigurisht që u futëm brenda. Studentët i kishin parë lajmet dhe na pritën me brohoritje. Për ta, tani ishim televizioni i tyre. Entuziazmi i tyre na kishte përfshirë edhe ne. Në atë sallë dhe jashtë saj po ndodhte diçka që nuk kish ndodhur kurrë. Rinia dhe populli ishin ngritur në revoltë, të vendosur për të mos u kthyer kurrë mbrapsht. Ishin gati të sakrifikoheshin për këtë ndryshim të madh. Ata nuk kërkonin thjesht heqjen e një emri, por përmbysjen e një regjimi. Gjëra të tilla nuk ndodhin përditë. Duhen vite, e ndoshta shekuj.
Të nesërmen shkuam përsëri tek studentët e ngujuar. Një protestues i del përpara operatorit e nuk donte që ta linte të hynte brenda.
-Ku shkon ti këlysh i komunizmit?
Unë nuk fola fare, pasi isha mësuar me reagimin e turmës në sheshin Skënderbej. Në raste të tilla, turma është mjaft agresive. Ata marrin fuqi nga njëri-tjetri, e secili mundohet të tregohet më trim se tjetri. Mjafton një reagim i nxituar dhe ata janë gati të të bëjnë copa-copa.
– A i ke parë lajmet mbrëmë? – i thotë operatori, Bujar Kore.
– Jo, se kam qëndruar këtu gjithë natën.
– Atëherë mos ia fut kot, – ia ktheu Bujari. Në atë kohë dikush zbriti nga kati i dytë dhe ju drejtua turmës në hyrje të godinës ku zhvillohej greva.
– E lini televizionin të hyjë brenda se po i pret Blendi Gonxhja.
Ngjitemi lart dhe intervistojmë mjekun Fiqiri Kasollja që u kishte qëndruar studentëve pranë gjithë natën. Pastaj Blendi Gonxhen si kryetar të grevës. Atë ditë, në çdo edicion lajmesh, jepnim tre kronika të ndryshme, duke e ndjekur grevën e urisë hap pas hapi, pasi e dinim se aty i kish sytë e gjithë Shqipëria.
Në ditën e tretë të grevës situata në Qytetin Studenti ishte mjaft e acaruar. Veç mbështetjes së grevës nga studentët e universitetit të Shkodrës, Vlorës, Gjirokastrës e Korçës, nga Komiteti Qendror i PPSH-së, e qeveria nuk po vinte asnjë përgjigje. Heshtje totale. Emri Enver Hoxha, nuk po hiqej. Atëherë, mbi 50 mijë protestues të grumbulluar në qytetin Studenti, vërshuan drejt rrugës së Elbasanit për tu grumbulluar në sheshin “Skënderbej”. Ashtu të irrituar e në përballje me forcat e rendit e të ushtrisë, rrëzuan përmendoren e Enver Hoxhës. Pasi e rrëzojnë, e lidhën me kavo dhe ashtu zvarrë e sollën para godinës ku ishin ngujuar studentët.
Pas kësaj situate, shkojmë në televizion për të transmetuar atë që kemi filmuar. Prisni, – na thanë – pasi do të ketë zhvillime të reja. Emri i universitetit do të hiqet po pasi të dalë vendimi i Komitetit Qendror të PPSH.
Shkojmë përsëri në Qytetin Studenti për të pasqyruar reagimin e studentëve pas këtij fakti tyre.
Entuziazmi i tyre është i madh. Gjithçka transmetohet po atë natë duke mos hequr asnjë fjalë nga ato që deklaruan studentët. Të nesërmen, pas tre ditëve të lodhshme, vendosa të bëja pushim. Ajo paradite kishte një qetësi të habitshme. Pas gjithë atyre ditëve të vrullshme, Qyteti Studenti kishte rënë në qetësi. Qytetarët e ardhur nga rrethet ishin kthyer në qytetet e tyre. Banorët e Tiranës po u drejtoheshin punëve të përditshme. Kurse studentët po u ktheheshin auditorëve. Pra, pas gjithë atyre ditëve të vrullshme, që u kurorëzuam me shembjen e përmendores së udhëheqësit të dashur të partisë e popullit Enver Hoxha, papritur në orën 12:30, në rrugët kryesore të Tiranës, vërshuan makinat e blinduara dhe tanket e ushtrisë. Pa na dhënë porosi askush, jo vetëm unë, po gati gjithë gazetarët dhe operatorët e RTSH-së dolën në sheshe e rrugë për të pasqyruar këtë realitet. Tekstin e të gjitha kronikave e bëri vetë drejtori i televizionit Virgjil Kule. Nënteksti i të gjitha kronikave ishte i qartë. Një qeveri që i drejton armët popullit, nuk është as popullore e as demokratike.
Ja, ky ishte televizioni i asaj kohe, që shumë njerëz e anatemuan, e donin ta hidhnin në erë. Një televizion që e kuptoi i pari atë që po ndodhte, e që me korrektësi, përkushtim e profesionalizëm, transmetoi çdo ngjarje të atyre ditëve duke u bërë pjesë e historisë.
Nga greva e studentëve te përleshja me policinë dhe rrëzimi i bustit të diktatorit, ngjarjet e shkurtit ‘91
TrI ditët e grevës së urisë të studentëve kishin tensionuar situatën në Tiranë. Disa qindra mijëra vetë morën rrugën drejt Kinoklubit të Qytetit “Studenti” për të shprehur solidaritetin dhe mbështetjen e tyre për studentët grevistë. Më 20 shkurt 1991, sheshi para Kinoklubit ishte mbushur më shumë se kurrë ato ditë. Thirrjet e turmës “Studentët janë heronj”, “Jemi me studentët”, “Poshtë diktatura”, “Enver-Hitler”, si dhe do ta heqim qelbësirën, ishin një kurajo e madhe për studentët grevistë. Afro 900 studentë grevistë u ngujuan në këto ambiente.
Në ambientet e Qytetit “Studenti” u mblodhën me mijëra e mijëra qytetarë dhe familjarë të studentëve grevistë, të shqetësuar për të afërmit e tyre. Mbajmë mend parullat, qytetarët thërrisnin jashtë në mbështetje të studentëve: “Ejani mblidhuni këtu, këtu, bashkë me ne”. “Poshtë burokratët” dhe mjaft parulla të tjera patriotike. Nga ballkoni i godinës së konviktorëve të Gjeologjisë, oratorë të ndryshëm mbanin fjalime kundër qeverisë dhe PPSH, të cilat po flijonin studentët për emrin e një të vdekuri. Të parët që iu bashkuan ishin minatorët e Valiasit, të cilët duke brohoritur nga Rruga e Durrësit e deri tek Qyteti “Studenti” arritën të mblidhnin rreth vetes një turmë prej afro 10 mijë qytetarësh.
Në Qytetin “Studenti” ndodheshin, duhet të kenë qenë, 100 mijë protestues. Një grup protestuesish, të përbërë kryesisht nga familjarë dhe nëna të studentëve të grevës së urisë, nisen në drejtim të Presidencës për të takuar Ramiz Alinë. Ndërsa turma kryesore e protestuesve niset në drejtim të Liceut Artistik. Tek Liceu njerëzve u dalin përpara rreshta policësh me skafandra dhe armë. Qentë e policisë u vërsulën njerëzve, ndërsa zbrazen kallashnikovë mbi kokat e protestuesve, të cilët qëllojnë me gur dhe sende të forta policinë dhe forcat speciale. Turma çan përpara, por tashmë në drejtim të sheshit “Skënderbej”. Beteja e sheshit është vendimtare. Pas një përleshje mes popullit dhe forcave të Ministrisë së Brendshme busti ndjen lëkundjet e para. Në ora 14.00, monumenti i Enver Hoxhës bie në krah të majtë të tij, pas trekatër lëkundjesh të forta. Disa njerëz kishin punuar tek këmbët e bustit, ku ishin edhe vidat mbajtëse, ndërsa të tjerë i kishin hedhur kavon në grykë. Enveri ra dhe bashkë me të edhe miti i tij.
Komunikata e grevës së urisë së studentëve shkurt 1991
Komisioni i grevës së studentëve të UT-së dhe Instituteve të Larta të Tiranës njofton opinionin publik mbarëkombëtar se në mbështetje të kërkesës së tyre të drejtë për heqjen e emrit të universitetit qindra studentë e pedagogë u hodhën sot në grevë urie në ambientet e brendshme të qytetit studenti.
Kjo ngjarje pa precedencë në historinë e Shqipërisë është pasojë e drejtpërdrejtë e qëndrimit që kanë mbajtur ndaj protestave tona autoritetet përkatëse. Dy javë me radhë ne bojkotuam mësimin dhe u përpoqëm të gjenim rrugën më demokratike për zgjidhjen e problemit, dy javë me radhë sheshi demokracia buçiti nga brohoritjet, dy javë me radhë ne argumentuam në mënyrë bindëse se heqje e emrit nuk është kapriço, por domosdoshmëri. E për të gjitha këto morëm si përgjigje nga qeveria një vendim apatik, jo realist që më tepër se sa e shuan, siç pretendon, e nxit tensionin.
The heroic days of December taught us to be determined. To know our rights and not to overstep them. As angels carrying democracy, students are convinced to carry their path to the end, the one that opened the doors to pluralism for 46 rusty years of Albania. Otherwise, democracy will remain orphans (in fact, this word was unreadable) otherwise you yourself would call us weak, and history will punish us. In these days, when the future of the homeland weighs heavily on our shoulders, we feel that only a real democracy can be its savior. And the removal of the university's name, as an unjust decision of the past, is a basic condition for democracy.
With determination, but without pain, we tell you that today we will not return to our family homes as usual. We will not return even in the evening. You will probably miss us for days on end, and we are convinced that this absence will make you proud.
So, please, do not worry, do not leave your home and your work to call on us to give up. You know as well as we do that the University is not built in vain. Turn your concern into yourself, just like in the days of December, when you accompanied us, convincing us not to separate from our friends, and wish that our dreams do not remain just that.
ORGANIZING COMMISSION OF THE STUDENT MOVEMENT
Tirana, 18.2.91
/ Panorama
Happening now...
ideas
Magnificent Albania or Bazaar Albania!
Nga Ermal Peçi!
Albanians must overcome the old Rama-Berisha polarization on May 11
Nga Namir Lapardhaja
top
Alfa recipes
services
- POLICE129
- STREET POLICE126
- AMBULANCE112
- FIREFIGHTER128